Category: Long Story

“साक्षी तू पार्टीला जाते आहेस तर रेवतीलाही घेऊन जा ना सोबत.बिचारी नेहमी घरातच बसलेली असते” वसुधाताई मेकअप करत बसलेल्या आपल्या लेकीला म्हणाल्या.“काही काय सांगतेस गं आई” साक्षी आईवर जोरात डाफरत म्हणाली.”एकतर तिला निमंत्रण नाहिये. दुसरं एवढ्या शानदार पार्टीत त्या लंगडीला घेऊन कशी जाऊ मी?किती लाजीरवाणं होतं मला जेव्हा सगळेजण तिच्याकडे बघून काहीबाही कमेंटस् पास करतात तेव्हा!”“हळू बोल,तिने ऐकलं तर रडत बसेल”“रडू दे.अगं आई माझ्या पार्टीत तिचा काय संबंध?”वसुधाताई काही बोलल्या नाहीत पण दुःखी जरुर झाल्या.रेवती त्यांची धाकटी मुलगी.तिच्या जन्माच्या वेळेस गरोदर असतांना त्यांना अपघात झाला.रेवती जन्माला आली ती वाकडा पाय घेऊनच.तिचा पाय व्यवस्थित व्हावा म्हणून अनेक उपचार झाले पण उपयोग झाला नाही.बिचारीचं अख्खं बालपण लोकांच्या कुत्सित नजरा झेलण्यात आणि ‘लंगडी लंगडी” हे शब्द ऐकण्यात गेलं.सातत्याने तिची चेष्टाच झाल्याने ती बहुतेक वेळा घरातच असायची.खरं तर आपली मोठी बहिण साक्षीपेक्षा कितीतरी पटीने ती सुंदर होती,हुशार होती पण साक्षी नेहमी तिच्या या व्यंगाला लक्ष्य करुन बोलायची.रेवतीला खुप दुःख व्हायचं.या व्यंगामुळे निर्माण झालेल्या न्युनगंडामुळे तिला जवळच्या अशा मैत्रिणीही नव्हत्या.अभ्यासाची पुस्तकं आणि टिव्ही यापलीकडे तिचं विश्व नव्हतं. साक्षी निघाली आणि तिचा मोबाईल वाजला.ज्या मैत्रिणीच्या वाढदिवसाची पार्टी होती त्या अंजलीचाच फोन होता.“साक्षी अगं आईने तुझ्या बहिणीला,रेवतीलाही घेऊन यायला सांगितलंय”साक्षीच्या कपाळावर आठ्या उमटल्या.“काsss?अगं तिथे तिचं काय काम ?”“अगं मागे माझी आई तुझ्याकडे आली असतांना रेवतीने खुप छान गाणी म्हंटली होती.म्हणून आईने गाणी म्हणण्यासाठी तिला बोलावलंय”“ओहो.आता राहू दे.मी आता निघालेय.तिला आणायचं म्हंटलं तर उशीर होईल”” नो प्राँब्लेम.असाही पार्टीला एक तास उशीरच होणार आहे.ये तिला घेऊन”फोन कट झाला तशी साक्षी चरफडली.तिने रेवतीला हाक मारुन तयार व्हायला सांगितलं. रेवतीने आढेवेढे घेतले तशी ती तिच्यावर खवळली.“ए बाई मुकाट्याने तयार हो बरं.तू आली नाहीस तर ती अंजली माझा जीव घेईल” दोघी हाँटेलवर पोहोचल्या.रेवतीच्या किंचीतशा लंगड्या चालीकडे लोकांच्या नजरा वळलेल्या पाहून साक्षीला मेल्याहून मेल्यासारखं झालं.तेवढ्यात अंजली आणि तिची आई समोर आल्या.“वा खुप छान आणि गोड दिसतेय गं रेवती”अंजलीच्या आईने म्हंटलं तसं साक्षीने नाक मुरडलं.केक वगैरे कापून झाल्यावर सुत्रसंचालकाने रेवतीला स्टेजवर गाणं म्हणायला बोलावलं.रेवतीने साऊंड ट्रँकवर गाणं म्हणायला सुरुवात केली तसा सगळा गलका एकदम शांत झाला.तिचं गाणं जसं संपलं संपूर्ण हाँल टाळ्यांच्या कडकडाटाने भरुन गेला.’वन्स मोअर,वन्स मोअर’च्या घोषणा होऊ लागल्या.रेवतीने तेच गाणं रिपीट न करता दुसरं गाणं म्हटलं.या गाण्याला तर अजूनच जास्त प्रतिसाद मिळाला.परत वन्स मोअर झालं पण सुत्रसंचालकाने दुसऱ्याही कार्यक्रमांना चान्स हवा म्हणून रेवतीला बसायला सांगितलं.प्रसन्न चेहऱ्याने रेवती खाली जाऊन बसली.“हँलो”रेवतीने मान वरुन पाहिलं.एक देखणा तरुण तिच्यासमोर उभा होता.“मी अक्षय.साक्षीचा मित्र.खुप छान गाणी म्हंटलीत तुम्ही.शिकलाहात का कुठे?”“नाही तर.जस्ट आवड आहे”“वा खुप छान.तुमचा आवाजही खुप गोड आहे”तेवढ्यात त्याचा मित्र आला.“अरे चल अक्षय.अंजलीबरोबर फोटो काढायचेत”“बरं भेटू या”रेवतीकडे पहात अक्षयने हात हलवला.रेवतीने स्मित केलं. दोन दिवसांनी अक्षयचा फोन आला“फेसबुकवर मी फ्रेंड रिक्वेस्ट पाठवलीय.बघितली नाही का?”“अहो बऱ्याच दिवसात मी फेसबुकच बघितलेलं नाहीये”“ओके ओके.मग आता तोंडीच विचारतो.माझ्याशी फ्रेंडशिप कराल ना?”रेवती अडखळली.आजपर्यंत कोणत्याही मुलाने तिला फ्रेंडशिपबद्दल विचारलं नव्हतं“ठिक आहे चालेल.मात्र एक अट आहे.असं अहोजाहो करायचं नाही”तिच्या तोंडातून निघून गेलंअक्षय जोरात हसला.“ओके रेवती.बाय. भेटू नंतर” आणि फोन कट झाला.रेवतीला खुप आनंद झाला. एक दोन मैत्रिणी सोडल्या तर तिची कुणाशी फारशी मैत्री नव्हती.मुलांशी तर नाहीच नाही.तिचं व्यंग पाहून मुलंच तिच्याशी मैत्री करायला उत्सुक नसायची.“काय अक्षयचा फोन होता?”साक्षी जवळच उभी होती हे रेवतीच्या लक्षातच आलं नव्हतं“आश्चर्य आहे.तुझ्यासारख्या अपंग मुलीशी त्याने मैत्री करावी.तू त्याच्या नादी लागू नकोस.तुला माहितेय किती श्रीमंत आहे तो. त्याच्या वडिलांच्या दोन फँक्टरीज आहेत.आपल्या जिल्ह्यातील सगळ्यात मोठी मेडीसीनची डिस्ट्रीब्युटरशीप त्याच्या मोठया भावाकडे आहे.मोठा बंगला आहे.घरात चार गाड्या आहेत.अशी श्रीमंतांची मुलं मुलींना नुसतं फिरवतात आणि वापरुन सोडून देतात.तू तर अगदी इझी टार्गेट आहे त्याच्यासाठी”रेवतीला एकदम धक्का बसला.अक्षय असं करु शकतो यावर तिचा विश्वास बसेना.यापुढे त्याच्यापासून सावध रहावं लागणार होतं.अक्षय त्यानंतर दोनतीनदा घरी आला.पण तो संध्याकाळी सगळी घरी असतांना यायचा आणि सगळ्यांशीच गप्पा मारायचा.रेवती त्याच्याशी मोजकंच बोलायची.साक्षीने दिलेल्या वाँर्निंगचा तो परीणाम होता.एक दिवस तो आला तेव्हा वसुधाताई हाँलमध्ये बसल्या होत्या .रेवती किचनमध्ये काहीतरी काम करत होती.थोडंसं जुजबी बोलल्यानंतर तो वसुधाताईंना म्हणाला“काकू तुम्हांला नाही वाटत रेवतीमध्ये न्युनगंड आलाय तिच्या अपंगत्वामुळे?”“वाटतं ना!त्याच्यामुळे ती कुठेच घराबाहेर निघत नाही रे.मलाही तिची तिच काळजी वाटते बघ.”“तुम्ही काही काळजी करु नका.मी करतो सगळं व्यवस्थित.फक्त तुम्ही मला साथ द्या”तेवढ्यात रेवती बाहेर आली.“रेवती आम्ही चाललोय भंडारदऱ्याला.तिथून आम्ही कळसूबाईला जाणार आहोत.चलतेस माझ्यासोबत?”” मी आणि कळसूबाईला?नाही रे बाबा.खुप चढावं लागतं असं ऐकलंय मी”“अगं काही खास नाही.मी जाऊन आलोय दोनदा.आणि मी आहे ना तुझ्यासोबत.बऱ्याच मुलीसुद्धा आहेत बरोबर”“हो गं रेवती.ये जाऊन.खुप छान आहे भंडारदरा.मीसुद्धा जाऊन आलेय”वसुधाताई बोलल्या.“नको ना.आई प्लीज समजून घे ना”रेवती काकुळतीने म्हणाली.अक्षयला तिच्या भावना कळल्या.तो म्हणाला.“मला समजलं, तू का नाही म्हणतेस ते!तुला सांगतो मागच्या वर्षी मी हिमालयात ट्रेकिंगला गेलो होतो तेव्हा माझ्यासोबत दोन अंध मुलं होती.त्यांना मी व्यवस्थित सुखरुप घरी आणलं.तू तर चांगली डोळस आहे.ते काही नाही तुला यावंच लागेल.पैशाची काही काळजी करु नको”“अरे पण अक्षय मी…. ““हो कळलं मला.तू मनाने तर अपंग नाहीयेस ना?मग झालं तर”हो नाही करता करता रेवती तयार झाली. अक्षयचा ग्रुप भंडारदऱ्याला पोहोचला.तिथलं निसर्गसौंदर्य पाहून रेवती वेडावून गेली.दुसऱ्या दिवशी पहाटेच सगळे कळसूबाईकडे निघाले.अक्षयने अगोदरच सगळ्यांना रेवतीच्या व्यंगावर कोणीही काँमेंट करायची नाही उलट तिला चिअर अप करत रहायचं असं बजावून सांगितलं होतं.त्यामुळे सगळेच तिला प्रोत्साहित करत होते.कळसुबाई शिखराकडे पाहिलं की रेवतीच्या मनात धडकी भरायची,आपण तिथे पोहोचू शकू का अशी शंका वाटायची.पण हळूहळू ते चढ चढतांना तिला त्रास वाटेनासा झाला.अर्धा डोंगर चढल्यावर तिला उत्साह वाटू लागला.’येस आपण करु शकतो’ हा आत्मविश्वास तिच्या नसानसात खेळू लागला.अक्षय सतत तिच्यासोबत होता.ती थकली,मागे राहिली की तो तिच्यासाठी थांबायचा.तिला हिंमत द्यायचा.दोन्ही पाय नसतांनाही एव्हरेस्ट शिखर सर करणाऱ्या न्युझिलंडच्या मार्क इंग्लिस या गिर्यारोहकाची गोष्ट त्याने तिला सांगितली. ती ऐकल्यावर रेवतीला दुप्पट उत्साह आलादुपारी सगळा ग्रुप शिखरावर पोहोचला.रेवतीला आपण इतक्या उंचीवर पोहोचलो यावर विश्वासच बसेना. आनंदाने तिच्या डोळ्यात अश्रू आले.“काँग्रँट्स रेवती.यु डिड इट”अक्षयने तिच्या हातात हात मिळवून तिचं अभिनंदन केलं.बाकी सगळ्यांनीही तिचं अभिनंदन केलं.आयुष्यात पहिल्यांदाच तिला आपल्या अधू पायाचा राग आला नाही.भंडारदऱ्याला परतल्यावर रात्री जेवणानंतर कँप फायरचा कार्यक्रम झाला.रेवतीने आपल्या गाण्यांनी सगळ्यांना वेड लावलं.कार्यक्रम संपल्यावर ग्रुप लिडर सगळ्यांना उद्देशून म्हणाले”कळसूबाई ट्रेक यशस्वीरीत्या पुर्ण केल्याबद्दल मी सर्वांचं अभिनंदन करतो.पण आज मी रेवतीचं विशेष अभिनंदन करेन.काल तिला पाहिल्यावर ती ट्रेक पुर्ण करेल का अशी शंका वाटत होती.पण तिने जिद्देने ट्रेक पुर्ण केला.देव जेव्हा काही आपल्यापासून हिरावून घेतो तेव्हा वेगळी काही गोष्ट आपल्याला देत असतो.देवाने रेवतीला गोड गळा देऊन ते सिध्द केलंय.रेवती पुढे ये”रेवती पुढे जायला उठली.’या सगळ्याचं क्रेडीट अक्षयला आहे.त्याच्यामुळेच मी हे करु शकले’असं सांगायचं तिने ठरवलं” ट्रेक पुर्ण केल्याबद्दल आणि सुरेख गाण्यांसाठी मी रेवतीला एक हजार रुपयाचं बक्षीस देतोय”रेवतीच्या डोळ्यात पाणी आलं.तिने अक्षयकडे पाहिलं आणि तिला साक्षीचे शब्द आठवले.”अशी श्रीमंत मुलं मुलींना वापरुन सोडून देतात”तिने डोळे पुसले.ग्रुप लिडरकडून बक्षीसांचं पाकीट घेतलं आणि सर्वांना धन्यवाद देऊन ती आपल्या…

रक्षाबंधन निमित्ताने विवेक ची…माझ्या भावाची आठवण येते.सण साजरा होतो. भावाला प्रेमाने नारळीभात, मिठाई खायला घालतो.त्याला ओवाळतो.भाऊही भेटवस्तू देऊन बहिणी ला खूश करतो.राखीपौर्णिमा साजरी होते! पण मला आठवतो तो दिवस, जेव्हा विवेक ने माझे खरोखरच रक्षण केले होते! त्याच्या विश्वासावर मी भरलेला ओढा पार करून गेले होते! जवळपास ४०/४५ वर्षांपूर्वी ची गोष्ट! मी तेव्हा हाॅस्टेलवर शिकायला होते. आणि माझा भाऊ नुकताच इंजिनिअर होऊन एस् टी मध्ये नोकरी ला लागला होता. मी तेव्हा सांगलीत रहात होते आणि तो कोल्हापूर ला होता. आई-वडील तेव्हा मराठवाड्यात नांदेड जवळील एका लहान गावात नोकरी निमित्ताने रहात होते. वडिलांची प्रमोशनवर बदली रत्नागिरी हून नांदेड ला झाली आणि युनिव्हर्सिटी बदल नको म्हणून मी सांगलीला च होते.दिवाळीच्या सुट्टी त घरी जायला मिळत असे. त्या वर्षी नेहमी प्रमाणे मला सुट्टी साठी नांदेड ला पोचवायला विवेक येणार होता. तेव्हा एस् टी च्या गाड्याही फारशा नव्हत्या. संध्याकाळी कोल्हापूर – नांदेड अशी सात वाजता बस असे. ती दुसऱ्या दिवशी सकाळी ९-३०/१० पर्यंत नांदेड ला जाई. अर्थात वाटेत काही प्राॅब्लेम नाही आला तर! त्यावर्षीचा तो प्रसंग मी कधीच विसरत नाही. दिवाळीच्या सुट्टीला जाण्यासाठी मी आणि माझा भाऊ सांगलीहून एस् टीत बसलो तेव्हा पाऊस होताच. कदाचित मिरजेच्या पुढे ओढ्याला पाणी असण्याची शक्यता होती. त्या मोठ्या ओढ्याचं नाव होतं हातीद चा ओढा! विवेक एसटीत असल्याने त्याला हे सर्व माहीत होते, पण नंतर वेळ नसल्यामुळे ‘आपण निघूया तरी’ असे त्याने ठरवले. बरोबर मिरजेच्या स्टॅण्ड वर त्याने ब्रेड, बिस्किटे,फरसाण असा काही खाऊ बरोबर घेतला होता. ठरल्याप्रमाणे आम्ही निघालो. शिरढोणच्या दरम्यान ओढा भरभरून वाहत होता. रात्रीचे नऊ वाजले होते. बाहेर धुवांधार पाऊस! रात्रभर आम्ही ओढ्याच्या एका तीरावर एस् टी मध्ये बसून होतो. पावसामुळे बाहेरचे वातावरण आणखीनच भयाण वाटत होते. कधी एकदा सकाळ होईल असं वाटत होतं! एकदाची सकाळ झाली. गाडीतून खाली उतरून बाहेर पाहिले तर दोन्ही तीरावर भरपूर गाड्या अडकून पडल्या होत्या. कंडक्टरने सांगून टाकले की पाणी थोडं कमी झाले आहे, आपापल्या जबाबदारीवर पलीकडे जा आणि तिकडच्या एस् टीत बसा! एक एक करत लोक ओढा पार करत होते. सामान डोक्यावर घेऊन चालले होते. माझे तर काही धाडसच होत नव्हते! भाऊ म्हणाला, ‘आपण जर असेच बसलो तर पलीकडे जाऊ नाही शकणार!’ आणि ओढा क्रॉस करण्याशिवाय दुसरा पर्याय नाहीये. शेवटी तो स्वतः एकदा ओढा पार करून पाणी कितपत आहे ते पाहून आला. विवेक चांगला पोहणारा होता आणि मला तर अजिबात पोहता येत नव्हते. पाण्याची भीती वाटत होती, पण त्याने मला धीर दिला. मला म्हणाला, ‘मी हात घट्ट पकडतो, पण तू चल .’आणि खरंच, त्याने एका हातात सामान आणि दुसऱ्या हाताने माझा हात घट्ट धरून ओढ्यापलीकडे मला न्यायला सुरुवात केली. ओढ्यामध्ये काटेरी झुडपे, लव्हाळी यात पाय आणि साडी अडकत होते..अधूनमधून माझी उंची कमी असल्याने पाण्यात पूर्ण डोके खाली जाई, आणि गुदमरल्यासारखं होई.पण मला धीर देत आणि माझं मनगट घट्ट धरून विवेक मला नेत होता. कसेबसे आम्ही ओढ्यापलीकडे गेलो. नंतर बॅग मधील सुके कपडे आडोशाला बदलून दुसऱ्या गाडीत बसलो. आणि पुढचा प्रवास पार पडला! आयुष्याच्या प्रवासात असा एखादा आठवणींचा प्रवास माणसाला अंतर्मुख करतो.भावाचं नातं आणखीनच ध्रुढ करतो…इतकी वर्षे झाली तरी मला तो दिवस तेवढाच आठवतो! आणि भावाने बहिणीचे संरक्षण करायचं असतं ते कृतीने दाखवणारा माझा भाऊ डोळ्यासमोर उभा राहतो..आता विवेक पंचाहत्तरी कडे वाटचाल करत आहे. पण अजूनही आमचे भाऊ बहिणी चे नाते तितकेच घट्ट आहे! ….

खिडकीतून सोनेगाव (नागपूर) चं विमानतळ दिसतांच मी सीट सोडून उठलो. सामान घेऊन दाराजवळ पोचलो, इतक्यांत अजनी स्टेशनचा पहिला साइनबोर्ड मागे गेला. मी पिशवी खांद्यावर चढवली, सूटकेस डाव्या हातात घेतली आणि उजव्या हाताने दांडा धरुन शेवटच्या पायरी वर आलो. आता गाडीचा वेग वाढू लागला होता, आणि मी उडी घेतली…! आयुष्यांतील काही क्षण अविस्मरणीय असतांत. एखादी घटना घडत असतांना त्याचं अप्रूप वाटत नाही, नंतर कधीतरी ती घटना आठवतांना जाणवतं की आपण काय दिव्य केलं होतं…! जरा काही बरं-वाइट झालं असतं तर…! आईचं माहेर असल्यामुळे लहानपणी वर्षातून एक चक्कर नागपूरचा व्हायचाच. लहानपणी साइकलीवर फिरलेलं असल्यामुळे नागपूरचा भूगोल मला ठावूक आहे. ही माहितीच त्या दिवशी माझ्या कामी आली. 1996 साली एक महिना हैदराबादला राहून मी परत येत होतो. एपी एक्सप्रेसचं तिकिट घेतल्यानंतर खिशांत तीसच रुपए उरले. आता बिलासपुरपर्यंत पोहोचण्याचा एकच मार्ग होता. मधे नागपूरला उतरुन मामे भावाकडून मदत घेणे. इथे साहजिकच प्रश्न येतो की खिशांत पैसे नसतांना एक्सप्रेस कां निवडली…? एखाद्या पैसेंजर ट्रेननी जायचं. एक्सप्रेस निवडण्याचं कारण सांगताना आज हसूं येतंय, पण तेव्हां मनांत ‘एयर ब्रेक’ असलेल्या पैसेंजर ट्रेन मधे बसायची इच्छा होती. आणि या एपीला एयर ब्रेक होते. त्यांचं काय आहे की मी स्टीम इंजिन मधे 5 वर्ष फायरमैन होतो, म्हणून मला वैक्यूम ब्रेकची माहिती होती. जबलपूर किंवा नागपूरला जाता-येता पैसेंजर/ एक्सप्रेस मधे वैक्यूम ब्रेकची कंट्रोलिंग मी बघून चुकलाे होतो. आमच्या फैक्ट्रीत एयर ब्रेक असलेल्या बीसीएन वैगन सोबतच एन बॉक्स मधे कोळसा, आयरन ओर, जिप्सम येत असे. तेव्हां तिथे छोटे डीजल इंजिन (फैक्ट्रीत 350 एचपी आणि 650 एचपी चे डीजल इंजिन होते) शंटिंग करायचे. त्या इंजिनमधे बसून एयर ब्रेकची कंट्रोलिंग पावर बघितली होती. मालगाडी मधे कंट्रोलिंग पॉवर बघितल्या नंतर मला पैसेंजर ट्रेनमधे एयर ब्रेकची कंट्रोलिंग बघायची होती. तो पर्यंत आमच्या दक्षिण-पूर्व (आता दक्षिण-पूर्व-मध्य रेलवे) रेलवेच्या पैसेंजर ट्रेन मधे एयर ब्रेकची सुविधा नव्हती आणि ‘एपी’ ला एयर ब्रेक होते. म्हणून ‘एपी’ ची निवड केली. मी हैदराबादहून गाडीत चढलो. तिकिट घेऊन फलाटावर आलो. नागपूर पर्यंत दिवसाचा प्रवास, म्हणून मी शेवटची जनरल बोगी निवडली. गार्डचा डबा आमच्या पुढे होता. इंजिनकडे तोंड करुन सिंगल सीट वर बसलो, माझ्या मागे चार सीटनंतर डब्याचं दार होतं. ट्रेन सिकंदराबादहून सकाळी सहा वाजता सुटली आणि मी प्रकृतिचं निरीक्षण करुं लागलो. ‘एपी’ ला 26 डबे हाेते, मी शेवटच्या डब्यांत होतो. आता माझं सगळं लक्ष ड्राइवरच्या ड्राइविंग वर होतं. तो भरधाव जात असलेल्या गाडीचा वेग कमी करायचा, तेव्हां गाडीच्या बदललेल्या आवाजावरुन मी समजून जात असे की ड्राइवरनी ब्रेक लावलाय. तिसरं स्टेशन भुवनगिर येई पर्यंत मी ‘एयर ब्रेक’ ची कंट्रोलिंग समजून चुकलो होतो. भुवनगिर स्टेशनानंतर डब्याच्या दाराजवळ उभा असलेला एक मुलगा माझ्या समाेर लांब सीटवर बसलेल्या लोकांच्या पाया खाली जागा बनवत सीट खाली झोपून गेला. बसलेल्या लोकांच्या पायामागे झाकला गेल्यामुळे तो दिसत नव्हतां. 9 वाजता गाडी काजीपेटला थांबली, तेव्हां टीटीई आला आणि सगळ्यांचे तिकिट चेक करुन निघून गेला, त्या मुलावर त्याची नजर गेलीच नाही. म्हणजेच तो मुलगा डब्ल्यूटी होता आणि टीटीईला चुकवण्यासाठी सीट खाली लपून बसला होता. दहा वाजताच्या जवळपास बल्लारशाॅला ट्रेन थांबली. सडकून भूक लागली होती म्हणून इडली विकत घेऊन खाल्ली, फक्त दहा रुपए…(भूख के सामने किसका बस चलता है?). इथून गाडी सुटल्यावर मी हाच विचार करत होतो की नागपूर मेन स्टेशनला उतरल्या नंतर स्वावलंबी नगर पर्यंत कसं जायचं…? रिक्शातून उतरताच मावशीकडे पैसे मागण्याचा धीर होत नव्हतां. ‘एपी’ वर्ध्यावरुन येते खरी, पण ती वर्ध्याला न जातां सेवाग्राम हून निघून जाते. त्या दिवशी सेवाग्रामला गाडी फलाटावरुन निघाली. (सहसा असं होत नाही, एक्सप्रेस ट्रेनचा स्टाॅप नसला, ती थ्रू असली म्हणजे तिला फलाटावर न घेतां मधल्या लाइनीवरुन जाऊ देतांत.) म्हणून सेवाग्राम स्टेशनावर गाडीची स्पीड बघून कुणांस ठाऊक एक विचार मनांत चमकून गेला की जरी ‘एपी’ अजनीला थांबत नसली तरी मी तिथे गाडीतून उतरु शकेन. तिथून स्वावलंबी नगर नक्कीच जवळ होतं. समोर लांब पल्याच्या सीट खाली लपलेला तो मुलगा आतां बाहेर येऊन माझ्याच शेजारी बसला होता. तो पुटपुटत होता-‘नागपूर में तो साले पकड़ ही लेंगे…जेब में एक पैसा भी नहीं…।’ हे ऐकतांच मी त्याला म्हटलं- ‘अजनी में ड्राइवर ट्रेन की स्पीड कंट्रोल करेगा, वहां उतर जाना…!’ हे ऐकून तो तर चमकलांच, शेजारी बसलेले लोक देखील दचकून माझ्याकडे बघूं लागले. मी पुढे म्हटलं- ‘नागपूर में उतरकर रिस्क लेने से अच्छा है अजनी में रिस्क लेना. और फिर कोशिश करने में क्या हर्ज है…?’ त्याने अविश्वासानं माझ्याकडे बघितलं आणि गप्प राहिला. मला ती हिंदी म्हण आठवली-चोर का दिल कमजोर होता है… खिडकीतून सोनेगाव (नागपूर) चं विमानतळ दिसतांच मी सीट सोडली आणि सामान घेऊन दारावर आलो. तो तिथेच उभा हाेता. मी त्याला म्हटलं- ‘अजनी में गाडी धीमी होती है तो उतर जाना. मैं भी उतरुंगा.’ त्याचा विश्वासच बसत नव्हतां. तो माझ्याकडे बघतच राहिला. इतक्यांत गाडीचा वेग कमी झाला होता, म्हणजेच इंजिन अजनी स्टेशनाच्या फलाटापर्यंत पोचलं होतं. अजनी फलाटावरचा पहिला साइन बोर्ड मागे पडताच मी पिशवी खांद्यावर घेतली, सूटकेस डाव्या हातात घेऊन त्याला विचारलंं- ‘उतरतो कां…!’ तो चुप होता. तेव्हां मी त्याला म्हटलं- ‘मग दार सोड…’ उजव्या हाताने दाराचं हैंडल धरुन डाव्या हातांत सूटकेस सावरत मी शेवटच्या पायदानावर आलो…आता गाडीचा वेग वाढू लागला होता…आणि सूटकेस सांभाळत मी उडी घेतली. पाय जमीनीला लागतांच गाडीच्या दिशेने गाडी सोबत पाच-सहा पाउल धावलो आणि थांबता-थांबता गाडी कडे बघून जोराने ओरडलो- ‘ऐसे उतरते हैं चलती गाडी से…!’ मला माहीत होतं की मी जिथे बसलो होतो तिथे बसलेले लोक माझ्याकडेच बघत होते. आता मी चहुकडे बघितलं. दुपारचे पावणे चार वाजले होते. चहुंकडे सगळं व्यवस्थित होतं. मी प्लेटफॉर्मच्या पुढे असलेल्या सिग्नल जवळ उतरलो होतो. सूटकेस घेऊन मी फलाटावर आलो आणि गेटजवळ पोचलो. तिथे स्टेशन मास्तर उभा होता. त्याने इतक्यांतच ‘एपी’ एक्सप्रेस ला लाइन क्लीयर दिला होता, ‘एपी’ तिथे न थांबता पुढे निघून गेली. मग हा वाटसरु कुठून टपकलां असेच काहीसे भाव त्याच्या चेहेरयावर होते. तिकडे दुर्लक्ष करीत मी स्टेशना बाहेर आलो, रिक्षा केला-8 रुपए. रिक्षा मधे मी रिलैक्स होईस्तोवर अजनी चौक आला. रिक्षा तो चौक पार करत असतांना मला जणूं जाग आली…! आणि माझ्या एकदम लक्षांत आलं की मी काय दिव्य केलंय ते. रिक्क्षेवाल्या साठी मावशीला पैसे मागावे लागतील म्हणून मी चक्क चालत्या सुपरफास्ट ‘एपी’ मधून उडी घेतली होती. स्वावलंबी नगर ला मावशीच्या घरी पोचल्यावर मी कुणालाच काही सांगितलं नाही. रात्री मामे भाऊ भेटला तेव्हां त्याला सांगितलं. ते ऐकतांच तो सुन्नपणे मला बघतच राहिलां…मग खूप रागावलां. (माझ्याहून मोठा आहे) पण बिलासपुर पर्यंतचे तिकिटचे पैसे त्यानेच दिले. ड्यूटीवर असतांना यार्डमधे शंटिंग करणारया इंजिन मधून दहादा उतरणं, चढ़णं रुटीनचं काम असूं शकतं. पण ‘एपी’ मधून घेतलेली ती उडी…! त्यानंतर मी असं धाडस कधीच केलं नाही…!

कसल्याशा आवाजाने मला जाग आली.खिडकीच्या काचेतून मी बाहेर पाहिलं तर चाळीसगांवची पाटी दिसली.ती पहाताच मी ताडकन उठून बाहेर आलो.स्टेशन मध्ये बरेच बदल झालेले दिसले.इकडे तिकडे पहात असतांना माझी नजर एका ग्रुहस्थांकडे गेली.ते माझ्याकडेच बघत होते.मी त्यांच्याकडे बघितल्यावर त्यांच्या शेजारी उभ्या असलेल्या बाईशी ते काहीतरी बोलले.ती बाईही आता माझ्याकडे बघू लागली.मलाही ते ग्रुहस्थ थोडेसे ओळखीचे वाटले.पण क्लिक होईना.मी त्यांच्यावरची माझी नजर काढली आणि प्लँटफाँर्मवरच्या गर्दीकडे बघू लागलो.एवढ्यात माझ्या खांद्याला हाताचा स्पर्श झाला.मी चमकून वळून पाहिलं तर तेच ग्रुहस्थ जवळ उभे होते.” तू अवि ना रे?मधूचा मुलगा?”त्यांनी विचारलं.मी चमकलो.“हो.तुम्ही?”मी आश्चर्याने विचारलं” अरे मला ओळखलं नाही?मी प्रभू. तुझ्या वडिलांचा मित्र.तुझा प्रभुकाका” ते आनंदाने म्हणाले. माझ्या डोक्यात एकदम प्रकाश पडला.त्यांचा चेहरा ओळखीचा का वाटत होता हे आता लक्षात आलं.“हो बरोबर”मीही आनंदाने ओरडलो आणि त्यांच्या पाया पडण्यासाठी खाली वाकलो तसं त्यांनी मला वरचेवर उचलून मला मिठी मारली.त्यांचा हात बराच वेळ माझ्या पाठीवर फिरत राहिला.त्या स्पर्शाने मला माझ्या वडिलांची आठवण झाली.“कुठं निघालास?”त्यांनी विचारलं” दिल्लीला चाललोय कंपनीच्या कामानिमित्त.तुम्ही?”” आम्ही मुंबईहून येतोय.सुजाताकडे गेलो होतो.तिच्या घराच्या वास्तूशांतीसाठी.बरं चल आता घरी.खुप वर्षांनी भेटतोय.निवांत गप्पा मारु”“नाही आता शक्य नाही.नंतर येईन केव्हातरी”” अरे मग परततांना उतर इथे” काकू म्हणाल्या.हां हे जमण्यासारखं होतं पण माझं थेट पुण्याचं रिझर्वेशन होतं.मी विचार करु लागलो.” अरे ये रे.काढ सवड थोडीशी. आजचं काम उद्या केलं तर कंपनी काही बुडणार नाही तुझी” काका आग्रह करत म्हणाले. तेवढ्यात गाडीने शिटी मारली.” बरं बघतो.तुमचा मोबाईल नंबर द्या.मी कळवतो तुम्हांला” त्यांनी घाईघाईने नंबर दिला.“नक्की ये अवि.तुझ्याशी खुप बोलायचंय.अरे खुप घडामोडी झाल्यात आयुष्यात”” बापरे! काही वाईट तर नाही ना झालं?”तेवढ्यात गाडी सुरु झाली.मी गाडीत चढून दरवाजात उभा राहिलो“नाही रे! तू ये मग बोलू आपण”” बरं चालेल” मी निरोपाचा हात हलवला त्याबरोबर त्यांचेही हात हलले.मी माझ्या सीटवर येऊन बसलो तेव्हा का कुणास ठाऊक माझे डोळे भरुन आले होते.खुप दिवसांनी असा कुणी प्रेमाने पाठीवर हात फिरवला म्हणून असं असेल कदाचित. प्रभुकाका आणि माझे वडील नगरपालिकेत एकाच विभागात कारकून होते.जुन्या चाळीसगांवातल्या एका चाळीत आमची घरंही एकमेकांना लागून असलेली.प्रभुकाका माझ्या वडीलांपेक्षा दहा वर्षांनी लहान असले तरी दोघांचं एकमेकांवर सख्ख्या भावांपेक्षा जास्त प्रेम होतं.आमची घरं वेगळी असली तरी परीवार एकच होता.मोबाईल, कंप्यूटर, इंटरनेट अस्तित्वात नसलेले ते दिवस खुप आनंदाचे होते.तुटपुंज्या पगारात दोन्ही घरं व्यवस्थित चालायची.असा एकही दिवस जात नसेल ज्यादिवशी एकमेकांकडच्या भाज्यांचं आदानप्रदान झालं नसेल.आम्ही मुलं तर कधीही शेजारी जाऊन जेवत असू.ब्लँक अँड व्हाईट टिव्ही आणि फक्त दुरदर्शनचा तो जमाना. त्यामुळे आम्ही मुलं गल्लीतच दंगामस्ती करत असू.गरीबी होती पण खुप आनंदाचे आणि सुखाचे दिवस होते ते.मी दहावीत असतांना कसलातरी आजार होऊन माझे वडील वारले.आई अशिक्षित.नगरपालिका तिला सफाई कामगार म्हणून वडिलांच्या जागेवर घ्यायला तयार होती.पण पुण्यातल्या माझ्या मामाला ते काही आवडलं नाही.तो आम्हांला घेऊन पुण्याला गेला.आईला थोडं शिवणकाम येत होतं.त्याच्या जोरावर तिने आम्हांला वाढवलं,शिकवलं,मोठं केलं.चाळीसगांवशी तेव्हापासून जो संबंध तुटला तो जवळजवळ कायमचाच.आज प्रभुकाका भेटले आणि मनातला तो हळवा कोपरा परत एकदा जिवंत झाला.परत येतांना उतरावं का चाळीसगांवला याचा मी विचार करु लागलो.खरं तर नेहमी विमानाने जाणारा मी पण यावेळी दिल्लीहून परततांना तीन चार ठिकाणी काम असल्यामुळे ट्रेनचं रिझर्वेशन केलेलं.परतीचं माझं थेट पुण्याचं रिझर्वेशन होतं.पण प्रभुकाका भेटले आणि माझ्या मनाची दोलायमान स्थिती झाली.अखेरीस मी ठरवलं परततांना चाळीसगांवला उतरायचं.माझं बालपण जिथे गेलं तो भाग बघण्याची तीव्र इच्छा माझ्या मनात दाटून आली.प्रभुकाकांच्या जीवनात काय घडामोडी घडल्या तेही मला जाणून घ्यायचं होतं. परततांना मी चाळीसगांवला उतरलो.फोन केल्यामुळे मधुकाकांचा मुलगा केतन मला घ्यायला आला होता.त्याच्या बाईकवर बसून आम्ही निघालो.जुन्या घराकडे न वळता त्याने बाईक हिरापूर रोडला वळवली तसं मी विचारलं” अरे इकडे कुठे?आपलं घर तर त्या चाळीत आहे ना?”” नाही दादा.ती चाळ तर कधीच पडली.तिथे आता शाँपिंग काँप्लेक्स उभं राहिलंय.इकडे आपण स्वतःचं घर बांधलंय” त्याच्या आवाजातला अभिमान मला जाणवला.त्याने बाईक थांबवली.समोर एक रो हाऊसिंगमधलं बैठं घर होतं.प्रभुकाका दारातच उभे होते.” ये ये.तू आलास.खुप बरं वाटलं बघ” आनंदाने त्यांनी मला मिठी मारली.”अगदी मधूसारखा दिसतोस रे .त्या दिवशी स्टेशनवर तुला पाहिल्यावर अगदी मधूच असल्याचा भास झाला बघ”” हो ना.मलाही तसंच वाटलं “काकू बाहेर येत म्हणाल्या.आत शिरल्यावर काका म्हणाले” तू फ्रेश हो.चहा घे.मग तुला घर दाखवतो”केतनच्या आवाजात जाणवलेला अभिमान काकांच्याही स्वरात मला जाणवला.फ्रेश होऊन चहा घेतल्यावर काका मला घर दाखवायला निघाले.साधंच घर.एका पाठोपाठ तीन छोट्या खोल्या.मागच्या बेडरुमच्या बाहेर लोखंडी जिना.वरच्या रुमकडे जाणारा.” केतनचं लग्न करायचंय बाबा या वर्षी.त्याच्यासाठी मुद्दाम बांधून घेतली ही रुम.सुनेने म्हणायला नको,आम्हांला प्रायव्हसी नाही म्हणून ” काका जोरात हसले.खाली आल्यावर काकांनी मला विचारलं” काय कसं वाटलं घर?” त्यांच्या या विचारण्यात आयुष्यात आपण काहीतर करुन दाखवलं ही भावना होती.” छान आहे “मी म्हणालो.पण हे म्हणतांना मला माझा चार कोटीचा आलिशान बंगला आठवला.” माझा रिटायरमेंटचा पैसा आला.काही केतनने कर्ज घेतलं.त्यात बांधून टाकलं हे घर.पोराने म्हणायला नको माझ्यासाठी काही केलं नाही म्हणून” काका बोलत होते.मुलाबद्दल, मुलगी सुजाताबद्दल,जावयाबद्दल,नातीबद्दल,जावयाने घेतलेल्या नवीन फ्लँटबद्दल भरभरून सांगत होते.त्यात प्रेम होतं,अभिमान होता,आपलेपणा होता.’ माझ्यासारखा सुखी मीच ‘ ही भावनाही होती.ते ऐकतांना माझ्या डोळ्यासमोर माझी पाचशे कोटीचा टर्नओव्हर असलेली कंपनी उभी राहिली.माझ्या त्या आलिशान गाड्या,ते परदेश दौरे,उच्चभ्रू लोकांमधलं बसणं उठणं आठवलं.एवढं सगळं असूनही मी सुखी होतो?काकांसारखा समाधानी होतो?” घे. पोहे घे” काकूंच्या बोलण्याने माझी तंद्री भंगली.मी पोह्याची डिश हातात घेतली.पोह्यांकडे पाहूनच माझी भुक चाळवली.चमच्याने मी घास घेतला.व्वा काय अप्रतिम चव होती !अगदी माझ्या आईच्या हातच्या पोह्यांची.” व्वा खुप छान झालेत पोहे ” मी म्हणालो तशा काकू हसल्या.” ही तुझ्या आईची क्रुपा.मी लग्न होऊन आले तेव्हा मला साधे पोहेसुध्दा करता येत नव्हते.त्यांनीच मला शिकवले.नंतर स्वयंपाकही त्यांनीच शिकवला”मला माझ्या आईचा अभिमान वाटला.खरंच ती अन्नपूर्णा होती.दुर्दैवाने माझ्या लग्नाअगोदरच ती गेली.नाहीतर माझ्या बायकोला- अश्वीनीलाही तिने असाच स्वयंपाक करायला शिकवलं असतं.स्वयंपाकावरुन मला आठवलं.गेल्या कित्येक वर्षात अश्विनीने स्वयंपाक केला नव्हता.यात तीचा दोष नव्हता.कंपनीची जबाबदारी तिने माझ्याइतकीच उचलली होती.किंबहुना ती नसती तर आमच्या कंपनीने थोड्या कालावधीत इतकी प्रगती केलीच नसती.पण एखाद्या निवांत सकाळी बायकोच्या हातचे पोहे खाण्याच्या सुखाला मी नक्कीच पारखा झालो होतो.काका काहितरी बोलणार होते असं मला वाटलं.प्रश्नांचा ओघ आता माझ्याकडे वळणार होता.त्याआधीच मी त्यांना विचारलं.“काका त्यादिवशी तुम्ही म्हणत होतात की तुमच्या आयुष्यात खुप काही घडामोडी घडल्या म्हणून.म्हणजे नेमकं काय घडलं?”” घडामोडी म्हणजे हेच रे!सुजाताचं लग्न झालं.मग केतनला एम.एस.ई.बी.त नोकरी लागली.त्यानंतर मी रिटायर झालो.इथे प्लाँट घेऊन ठेवला होता.घर बांधायचं होतं.योगायोगाने केतनला सरकारी नोकरी लागल्यामुळे कर्ज पटकन मिळालं.घर बांधून झालं.मग केतनने मला स्कुटी घेऊन दिली.आख्खं आयुष्य आपलं सायकल चालवण्यात गेलं.आता उतार वयात का होईना पोराने सुख दिलं.मग केतनने स्वतःसाठीही बाईक घेतली.सुजाताला मुलगी झाली.तिच्या नवऱ्याने आता कल्याणला फ्लँट घेतलाय.खुप समाधान वाटतंय रे.आयुष्य सार्थकी लागलं बघ”खरं होतं.एका मध्यमवर्गीय माणसाच्या आयुष्यात अजून कोणत्या वेगळ्या घडामोडी घडणार होत्या?काका आनंदी,समाधानी होते हे काय कमी होतं?” अरे अवि केव्हापासून मीच बोलतोय.तुही काहीतरी सांग.सध्या काय करतोस पुण्यात?”क्षणभर मी विचारात पडलो.मी जर काकांना सांगितलं असतं की मी…

मिटिंग संपली तसा विकास आँफिसच्या बाहेर आला.पण आल्याआल्या बाहेरच्या दमट उकाड्याने तो घामाघूम झाला. थोड्याच वेळात आपण घामाने ओलेचिंब होणार हे त्याच्या लक्षात आलं. आणि झालंही तसंच.मुलूंडला जाणाऱ्या लोकलचं तिकीट काढायला तो सिएसएमटी स्टेशनवर जाईपर्यंत त्याच्या अंगातून घामाच्या धारा वाहू लागल्या. मे महिन्यात मुंबईला यायला त्याला याच कारणाने अजिबात आवडायचं नाही. त्या घामाने त्याचा जीव घाबराघुबरा व्हायचा. कधी एकदा अंघोळ करतो असं होऊन जायचं. पण एकदा अंघोळ केल्यावरही अर्ध्याएक तासात तो परत घामाने ओला होऊन जायचा. तिकिट काढून तो प्लँटफाँर्मवर आला आणि तिथली अफाट गर्दी पाहून हबकलाच. अर्थात ही गोष्ट त्याला नवीन नव्हती. वीस वर्षांपूर्वी तो मुंबईलाच नोकरी करत होता तेव्हाही गर्दी अशीच जीवघेणी असायची आणि लोकलला लोंबकळून त्यानेही अनेकदा प्रवासही केला होता. पण त्यावेळी तो तरुण होता.गैरसोयी सहन करण्याची त्याच्यात क्षमता होती. आता त्याने चाळीशी पार केली होती आणि त्याचं आयुष्य सुखासीन झालं होतं. माणसांची ही अफाट गर्दी त्याला नकोशी वाटू लागली होती. “माणसं कसली, हे तर वळवळणारे किडे. कसलीही स्वतंत्र ओळख नसणारे. या अफाट गर्दीत चेंगरुन, घुसमटून, कधीकधी खाली पडून मरणारे” स्वतःच दिलेल्या या उपमेने त्याचं मन अस्वस्थ झालं. त्या गर्दीत शिरायला त्याचं मन धजवेना.पण जाणं तर भाग होतं. आजुबाजूच्या लोकांच्या अंगाला घासत तो प्लँटफाँर्मवर गेला. लोकल आली आणि ती थांबण्या अगोदरच प्लँटफाँर्मवर असणारे जीवाच्या आकांताने उभ्याने का होईना जागा मिळवण्यासाठी दणादण आतमध्ये उड्या मारु लागले. काही सेकंदातच लोकल गच्च भरली. विकास हतबुद्ध होऊन तो प्रकार पहात राहिला. आतमध्ये शिरायची त्याची हिंमत झाली नाही. ती लोकल गेली दुसरी आली. ती गेली तिसरी आली पण तो प्लँटफाँर्मवरच होता. आता मात्र आपण आत घुसायलाच पाहिजे या इराद्याने विकास धावपळ करत लोकलच्याआत शिरला खरा पण मागून आलेल्या रेट्याने तो आतमध्ये ढकलल्या गेला. आतमध्ये त्याचा जीव गुदमरु लागला. किंचीतही हलायला आणि मोकळा श्वास घ्यायला जागा नव्हती. असह्य झालं तसा तो आजुबाजूच्या लोकांना ढकलत, त्यांच्या शिव्या खात प्लँटफाँर्मवर उतरला. त्याचक्षणी लोकल हलली. “बस, पूरे झाली ही नाटकं. आता आपण टँक्सीने जाऊ. जातील चारपाचशे रुपये पण आरामात जाता येईल” त्याने निर्णय घेतला आणि स्टेशनच्या बाहेर येऊन टँक्सीला हात दिला. मागच्या सीटवर बसून त्याने खिडकीच्या काचा खाली केल्या. हवेचा एक झोत अंगावर घेतांना त्याला खुप बरं वाटलं. मुलुंडला तो त्याचा चुलतभाऊ श्रीकांतच्या अपार्टमेंटला पोहचला तेव्हा सहा वाजून गेले होते. १२ व्या मजल्यावर जाऊन त्याने श्रीकांतच्या फ्लँटची बेल वाजवली. श्रीकांतच्या मुलाने दार उघडलं. विकासला पाहून त्याला आश्चर्य वाटल्यासारखं दिसलं.” काय रे आहेत का पप्पा मम्मी घरात?”” हो आहेत “विकासला ” या, बसा” न म्हणता तो आतमध्ये निघून गेला. विकास स्वतःच आतमध्ये जाऊन सोफ्यावर बसला. दोनच सेकंदात श्रीकांतदादा बाहेर आला.“अरे विकास, आज अचानक कसा काय?”” अचानक?अरे दोन दिवसांपूर्वीच तर मी तुला येण्याबद्दल फोन केला होता “” अरे कामाच्या गडबडीत कुणाच्या लक्षात रहातंय ते! तू आज सकाळी तरी फोन करायचा होतास “विकासला आपली चुक लक्षात आली. आपण श्रीकांतदादाला ग्रुहीत धरायला नको होतं हे त्याच्या लक्षात आलं. तेवढ्यात मेघावहिनी बाहेर आली. तिच्या साडीवरुन कळत होतं की ती बाहेर जायला निघालीये.” विकासभाऊजी असं अगोदर न कळवता अचानक कसं येणं केलंत? “नाराजीच्या सुरात तिनं विचारलं.विकासने श्रीकांतकडे पाहिलं.त्याच्या नजरेतले भाव ओळखून श्रीकांत घाईघाईने म्हणाला.“अगं त्याने परवा सांगितलं होतं पण मी ते तुला सांगायला विसरलो “मेघावहिनी त्याच्याकडे एक जळजळीत नजर टाकून आतमध्ये निघून गेली. काहितरी गडबड आहे. आपण आलेलं कुणालाच आवडलेलं दिसत नाहिये हे विकासच्या लक्षात आलं आणि तो अस्वस्थ झाला. मग त्याने बँगेतून फरसाणचं पाकीट आणि कैऱ्यांची पिशवी काढली. श्रीकांतच्या हातात देत तो म्हणाला“आपल्या शेतातल्या आहेत. आईने आठवणीने दिल्या आहेत लोणच्यासाठी “” सध्या इकडेही चांगल्या कैऱ्या मिळतात. पण आम्ही त्या आणत नाही. लोणचं टाकायला वेळच कुठे असतो आम्हांला! सरळ विकतचं लोणचं आणून खातो आम्ही “विकासचा चेहरा पडला. तरी तो आईला कैऱ्या आणायचं नाही म्हणत होता. एकतर बँगेचं वजन खुप वाढलं होतं. दुसरं,या लोकांना त्याची किंमत नव्हती. बाजारात तर सगळंच विकत मिळतं पण प्रेमाने दिलेल्या भेटवस्तूमागे काहीतरी आपुलकीच्या भावना असतात हे या लोकांना कळत कसं नाही? “काय घेतोस? चहा, काँफी, सरबत? “श्रीकांतदादाने विचारलंखरं तर विकासला अंघोळ करायची होती. घामाने त्याच्या सर्वांगाला खाज सुटली होती. अंघोळ करुन जेवण झाल्यावर मस्त एसी रुममध्ये ढाराढूर झोपायचं असा त्याचा बेत होता. पण ते आता काही शक्य दिसत नाही हे त्याच्या लक्षात आलं.“पाणी दे अगोदर, खुप तहान लागलीये. आणि सरबत चालेल”“ओके.अरे जय एक ग्लास पाणी आणि सरबत घेऊन ये रे”पाणी आणि सरबत पिऊन झालं. श्रीकांतदादा चुप बसला होता. बराच वेळ झाला तो बोलला नाही तेव्हा तो अस्वस्थ आहे हे विकासच्या लक्षात आलं. “श्रीकांतदादा काही प्राँब्लेम आहे का? नाही म्हणजे वहिनी नाराज दिसतात म्हणून विचारलं”” काही नाही रे!बऱ्याच वर्षांनी आमचं आज मुव्हीला जायचं ठरलं होतं. आमचं म्हणजे मेघाच्या दोन मैत्रीणी आणि त्यांच्या फँमिलीज असे १४-१५ जण मुव्हीला जाणार होतो. मुव्ही संपल्यावर तिकडच्या तिकडे हाँटेलमध्ये जेवायला जायचं ठरलं होतं.आज सकाळीच तो प्रोग्राम ठरला. म्हणून तुला म्हंटलं की सकाळी तू मला तुझ्या येण्याबद्दल रिमाईंड केलं असतं तर हा प्रोग्राम ठरवला नसता “ अच्छा ! असं आहे का? तरीच मेघावहिनी का चीडचीड करतेय आणि श्रीकांतदादा का अस्वस्थ झालाय ते विकासच्या लक्षात आलं. तो घाईघाईने म्हणाला “अरे मग जा ना!मी वैशालीकडे जातो ठाण्याला.तिलाही मी येण्याचं सांगून ठेवलंय “श्रीकांतदादाचा चेहरा खुलला. मेघावहिनी आणि तिची मुलगी लगेच बाहेर आल्या.दोघींच्याही चेहऱ्यावर आता आनंद दिसत होता.” अरे पण तू आता तीन वर्षांनी घरी येतोय आणि आम्ही बाहेर जायचं ते बरं वाटेल का आम्हांला? “श्रीकांतदादा औपचारिकता दाखवत म्हणाला.” काही प्राँब्लेम नाही दादा.मी पुढच्या महिन्यात येणारच आहे तेव्हा येईन तुमच्याकडे ““बरं मग नक्की या हं भाऊजी.आणि फोन करुन या म्हणजे मग अशी गडबड होणार नाही” मेघावहिनी म्हणाली. विकास उठला तसे सगळेच उठून त्याच्यामागे बाहेर आले. “अरे पण वैशालीला तू येतोय असं आज कळवलंय की नाही? नाहीतर आमच्यासारखी परिस्थिती व्हायची”विकास चमकला. त्याने पटकन मोबाईल काढून वैशालीला फोन लावला. पण तिने तो उचलला नाही. त्याने परत लावला पण परत तेच घडलं.“ती फोन उचलत नाहिये. जसं तुला सांगितलं तसंच तिलाही मी कळवलंय पण मी उद्याचं कळवलंय “” काही हरकत नाही. तिचे सासूसासरे आजारी असतात त्यामुळे ती कुठेच बाहेर जात नाही. आणि ती माझेही फोन उचलत नाही.आणि दोनतीन दिवसांनी विचारते फोन का केला होता म्हणून. तू बिनधास्त जा तिच्याकडे. ती घरीच असेल “श्रीकांतदादा हसत म्हणाला.” बरं बरं मी निघतो “” हो चल.आम्हीही निघतोय “ बेसमेंटमधली कार आणायला श्रीकांत गेला. विकास रिक्षा पकडण्यासाठी निघाला. त्याच्यामागून श्रीकांतची कार येऊन पुढे निघून गेली. साधं रिक्षापर्यंत सोडण्याचं सौजन्यही श्रीकांतदादाने दाखवलं नाही याचा विकासला खुप संताप आला. खरं तर “तुही आमच्यासोबत मुव्हीला आणि पार्टीला चल” असं श्रीकांतदादा म्हणू शकला असता. किंवा ” तू घरीच थांब. मी बाहेरुन तुझ्यासाठी खायला मागवून देतो. जेवण करुन मस्त झोपून रहा “अशी…

“श्रीगणेश ज्योतिष कार्यालय ” ही पाटी वाचून मी आत शिरलो. आतमध्ये १०-१२ जण बसले होते.त्यातल्या एकाला मी “गुरुजी आहेत का?” असं विचारलं. त्याने होकारार्थी मान हलवली. आतल्या खोलीतून कुणाच्या तरी बोलण्याचा आवाज येत होता. बहुतेक गुरुजी कुणाला तरी भविष्य सांगत होते. बाहेरच्या गर्दीवरुन गुरुजी चांगलेच प्रसिद्ध ज्योतिषी असावेत असा अंदाज येत होता. एकदिड वर्षांपूर्वी मी जर एखाद्या ज्योतिषीकडे एवढी गर्दी पाहिली असती तर मी नक्कीच या लोकांच्या अंधश्रद्धेवर हसलो असतो. तसा मी नास्तिकच. ज्योतिष हे थोतांड आहे असं मानणारा.आकाशातील कोट्यावधी मैलांवरचे ग्रह माणसांच्या जीवनावर कसले परीणाम करणार असं म्हणून ज्योतिषशास्त्राची येथेच्छ टिंगलटवाळी करणारा. पण गेल्या दिड वर्षांपूर्वी बी.ई.पास झाल्यानंतर मला नोकरी मिळाली नाही. काँल येत नव्हते असं नाही पण इंटरव्ह्यू चांगला होऊनही माझी निवड होत नव्हती.”तुझं नशीब मार खातंय”असं आईवडील म्हणत होते. मला ते पटत नव्हतं. “आपलं भविष्य घडवणं आपल्याच हातात असतं” असं माझं मत होतं. पण इतर माझ्यापेक्षा कमी मार्क्स मिळालेले मित्र भराभर नोकरीला लागत असतांना मी मात्र बेरोजगारीचे चटके सहन करत होतो. गेल्या सहा महिन्यापासून तर मी चक्क डिप्रेशनमध्ये गेलो होतो. मनात आत्महत्येचे विचार घोळत होते. ते पाहून आईवडिलांनी मला आज जबरदस्ती इथे पाठवलं होतं. मी समोरच्या लोकांकडे पाहिलं. प्रत्येकाच्या चेहऱ्यावर भविष्याची काळजी दिसत होती. प्रयत्न करुनही यशस्वी न झालेली, दुःखात, संकटात पोळलेली माणसं शेवटी ज्योतिषाचा आणि देवाचा आधार घेतात असं मी ऐकलं होतं. ते आज मी स्वतःच अनुभवत होतो. एक तासाने माझा नंबर लागला. मी गुरुजींसमोर जाऊन बसलो. गुरुजी प्रसन्न चेहऱ्याने हसले.” बोला काय म्हणताय?” त्यांनी विचारलं. मी माझी पत्रिका त्यांच्यासमोर ठेवली.“गुरुजी बी.ई.चांगल्या मार्कांनी पास होऊन दिड वर्ष उलटलंय. साधी पाचदहा हजाराचीही नोकरी लागली नाही. सध्या खुप निराशा वाटतेय. कशात मन लागत नाही. आत्महत्येचे विचार मनात येतात”” साहजिकच आहे. बेरोजगारांची मानसिक अवस्था अतिशय वाईट असते. मी त्या अवस्थेतून गेलोय “” गुरुजी बघा बरं माझ्या नोकरीचा योग कधी आहे ते! आणि नोकरी कुठं मिळेल तेही सांगा”गुरुजींनी पत्रिकेवर नजर टाकली. खालची मान वर न करता म्हणाले“तुम्ही हुशार आहात. मेहनती आहात. पण पत्रिकेतल्या नोकरी, व्यवसायाच्या स्थानात अशुभ ग्रहांची युती आहे त्यामुळे नोकरी मिळण्यात अडचणी येताहेत” मग त्यांनी पंचांग उघडलं. मनाशी काही आकडेमोड केली. मग माझ्याकडे पहात म्हंणाले” पण वर्षापूर्वी नोकरीचा बऱ्यापैकी योग होता तेव्हा काही झालं नव्हतं का?”ते म्हणत होते ते खरंच होतं.” हो. एका काँलेजमध्ये नोकरीची आँफर होती पण पगार कमी होता आणि तोही चारचार महिने मिळत नाही असं ऐकण्यात होतं. शिवाय ते परमनंट करत नाहीत असं माहित झाल्यामुळे मी गेलो नाही” ” अच्छा.सगळ्या शिक्षणक्षेत्रात आजकाल अशीच पिळवणूक सुरु आहे. ठिक आहे आता एकवीस आँगस्ट नंतर चांगले योग आहेत. आँगस्ट महिन्यात राहूची महादशा संपून गुरुची महादशा सुरु होतेय. शिवाय गोचरीचे ग्रहही शुभस्थानात येताहेत. नोकरी शंभर टक्के मिळणार. मात्र ती दक्षिण दिशेला मिळेल. पण तुम्ही फार काळ नोकरी नाही करणार. स्वतःचा व्यवसाय सुरु कराल.त्यातही तुम्ही चांगली प्रगती कराल “ “बापरे! म्हणजे अजून सहा महिने वाट पहायची?”मी थोडं नाराजीने आणि अविश्वासाने म्हंटलं. एकतर सहा महिने असे घरी बसून काढायचे माझ्या जीवावर आलं होतं आणि माझ्या हातात मुंबईच्या तीन चार कंपन्यांचे काँल्स होते. त्यातल्या एकात तरी माझी निवड होईल असं मला वाटत होतं. अर्थात आजपर्यंतच्या अनुभवावरुन त्याचीही खात्री वाटत नव्हती. शिवाय आईवडिलांना सोडून दक्षिण भारतात जायची माझी अजिबात इच्छा नव्हती. गुरुजींनी खांदे उडवले. म्हंणाले “ग्रह तरी तेच सांगताहेत”“नोकरी लवकर लागावी यासाठी काही उपाय नाही का?”“करुनही फायदा नाही. उपायाच्या नावावर लोकांकडून पैसे उकळण्यातला मी नाही. तसंही विधीलिखित टळत नाही. दिड वर्ष वाट पाहिलीत. सहा महिने अजून पहा” मी निरुत्तर झालो.“गुरुजी तुमची दक्षिणा किती द्यायची?” गुरुजी हसले “मी बेरोजगारांकडून दक्षिणा घेत नाही. हे माझं एक समाजकार्य आहे असं समजा. नोकरी लागली, भविष्य खरं ठरलं की तुमची जेवढी इच्छा होईल तितकी दक्षिणा द्या. ओके?” मला आनंद झाला. मी त्यांचे आभार मानून तिथून बाहेर पडलो. उत्सुकतेपोटी मी गुरुजींची माहिती काढली. गुरुजींचं खरं नाव होतं चंद्रकांत पण त्यांना सगळे चंदू गुरुजीच म्हणायचे. गोरा रंग, देखणा चेहरा, सहा फुट उंची, कपाळावर गंध, मजबूत शरीरयष्टी. गुरुजी मेकँनिकल इंजीनियर आहेत असं चुकूनही वाटायचं नाही. वय असावं पस्तीस छत्तीस. ‘माझ्या कुंडलीत नोकरीचा योग नाही’ असं ते सर्वांना सांगायचे. पण त्यांच्या आईने त्यांना जळगांवबाहेर नोकरीला जाऊ दिलं नाही हे खरं सत्य आहे असं त्यांच्या जवळच्या लोकांचं म्हणणं होतं. एकुलता एक मुलगा, लग्नानंतर सात वर्षांनी नवसाने झालेला. त्यामुळे त्याला दूर पाठवायला ती माऊली तयार नव्हती. गुरुजींचे वडील ते दहावीत असतांनाच गेलेले. त्यामुळे जे काही करायचं ते जळगांवातच कर असं तिचं म्हणणं होतं. जळगांवात इंडस्ट्रीज नव्हत्या. गुरुजींना सुरुवातीला मुंबई पुण्याला बऱ्याच नोकऱ्या मिळण्याची संधी चालून आली होती पण आईमुळे ते जाऊ शकले नाही. स्वतःच्या भविष्याचा अभ्यास करता करता भविष्य सांगणे हाच त्यांचा व्यवसाय होऊन बसला. मनमानी दक्षिणा त्यांनी कधीही मागितली नाही तरीही त्यांना चांगली कमाई व्हायची. चांगला अनुभव आलेले लोक त्यांना बराच दानधर्म करायचे. गुरुजींचं लग्न झालं नव्हतं. ‘माझ्या कुंडलीत विवाहयोग नाही’ असंही ते म्हणायचे. त्याच्या लग्नाचे अनेक प्रयत्न झाले. पण केवळ लोकांचं भविष्य सांगून उदरनिर्वाह करणाऱ्याला आपली मुलगी द्यायला कोणीही तयार झालं नाही ही खरी वस्तुस्थिती होती. किंवा मला तशी ती वाटत होती. त्या सहा महिन्यात मी बऱ्याच ठिकाणी मुलाखतींना गेलो. गुरुजींचं भविष्य खोटं ठरवण्याच्या हेतूने मी इंटरव्ह्यूला जातांना चांगली तयारी करुन जायचो. पण मुलाखती चांगल्या होऊन देखील माझी कुठेच निवड झाली नाही. १६ आँगस्टला मला बंगलोरच्या एका कंपनीचा मेसेज आला. २२ आँगस्टला मुलाखतीला बोलावलं होतं. इच्छा नसतांनाही मी गेलो आणि आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे सिलेक्टही झालो. सुरुवातीलाच सहा लाखांचं पँकेज मिळालं. मला खुप आनंद झाला. चंदू गुरुजींचं भविष्य खरं ठरलं होतं. दोन महिन्यांनी मी जळगांवला आलो. गुरुजींना मी हजार रुपये दक्षिणा आणि पेढे तर दिलेच पण एका हाँटेलमध्ये पार्टीही दिली. त्यानंतर मी अनेक गोष्टीत गुरुजींचा सल्ला घ्यायला लागलो. ज्योतिषाला थोतांड समजणारा मी गुरुजींच्या सल्ल्याशिवाय कोणतंही कार्य करेनासा झालो. त्याचे फायदेही होऊ लागले. त्यांच्या सल्ल्यावरुन मी माझ्या बहिणीचं लग्नं एका हाँटेल व्यावसायिकाशी लावून दिलं. वर्षभरातच त्यांची भरभराट झाली. दुसरं शानदार हाँटेल सुरु झालं. आता घरात माझ्या लग्नाची बोलणी सुरु झाली. एका मुलीचं स्थळ सांगून आलं. मुलगी सुंदर होती. उच्चशिक्षित होती. माझ्यासह सर्वांनाच आवडली. मी तिची कुंडली चंदू गुरुजींना जाऊन दाखवली. ‘मुलीचं बाहेर अफेअर आहे. शक्यतो लग्न करु नका’ गुरुजींनी सल्ला दिला. त्यांच्यावर विश्वास ठेवून मी मुलीला नकार दिला. आश्चर्य म्हणजे एक महिन्यातच ती मुलगी एका परजातीच्या मुलाबरोबर पळून गेल्याची बातमी आली. मी गुरुजींना लक्ष लक्ष धन्यवाद दिले. नंतर मी गुरुजींच्या सल्ल्यानेच लग्न केलं. माझा संसार सुखात सुरु झाला. लग्नानंतर तीन वर्षांनी मला पुण्यात स्वतःची फँक्टरी सुरु करायची संधी मिळाली. बंगलोरची नोकरी सोडून मी पुण्यात स्थायीक झालो. गुरुजींचं हेही भविष्य खरं ठरलं. दोनच वर्षात माझी खुप भरभराट झाली. बंगला झाला. दोनतीन चारचाकीही झाल्या. परदेशी…