Category: Blogs

चैत्र वैशाखात उन्हाळ्याची काहीली होत असताना अचानक एक दिवस आभाळ भरून येते! ढगांचा कडकडाट आणि विजांचा लखलखाट सुरू होऊन पावसाचे टपोरे थेंब येतात. गारा पडतात. जणू तुटे गारा मोत्यांचा सर… जमिनीवर ओघळून येतो! वळीव येतो आणि हवेत थोडा गारवा निर्माण होतो. पण पुन्हा हवा गरम होते आणि आता प्रतीक्षा असते ती पावसाची! असे दोन-चार वादळी पाऊस झाले की मग मात्र त्या ‘नेमेची येतो मग पावसाळा’ ची ओढ लागते. ज्येष्ठ उजाडतो आणि अजून जर पाऊस नसेल तर ‘पावसा, कधी रे येशील तू?’ असं म्हणत त्याची आराधना केली जाते. आंबे,करवंदे,जांभळे, फणस हाउन्हाळ्याचा मेवा आता संपत येतो.सात जून उजाडला की साधारणपणे पावसाचे आगमन होते. पण ८/१० दिवस जरी पुढे गेला की लोकांच्या तोंडचे पाणी पळते! लगेच पाणी नियोजन सुरू होते!पण निसर्ग माणसाइतका लहरी नसतो. लवकरच पावसाचे आगमन होते. आषाढाचा पाऊस सुरू होतो. वर्षा गाणी ऐकू येऊ लागतात.’ये रे ये रे पावसा..या बाल गीतापासून मंगेश पाडगावकरांच्या पाऊस गाण्यापर्यंत! सकाळच्या अधून मधून पडणाऱ्या सोनसळी उन्हात पावसाचे थेंब हिऱ्याप्रमाणे चमकू लागतात आणि मन कवी बनतं! ‘जागून ज्याची वाट पाहिली, ते सुख आले दारी’ असे म्हणत आलेल्या गारव्यात मन पावसाचा आनंद घेत रहाते. ‘रिमझिम पाऊस पडे सारखा…’ म्हणतच ज्येष्ठी पौर्णिमेला पावसात वडाची पूजा करताना सृष्टी च्या बदलत्या रूपाचा आपण आस्वाद घेत असतो.वर्षा सहली निघतात,कांदा भज्यांची आॅर्डर येते.कांदे नवमी साजरी होते.आणि आषाढाचा आनंद दरवळू लागतो.गुरू पौर्णिमा बरेचदा पावसात भिजत च साजरी होते.आणि निसर्ग हाच गुरू हे मनावर अधिकच ठसते! आठ पंधरा दिवसातच सृष्टी बालकवींची श्रावणमासी हर्ष मानसी हिरवळ दाटे चोहिकडे.. कविता आठवायला लागते. हिरवा शेला पांघरून श्रावणातील सणांना सामोरी जाण्यासाठी सृष्टी नटून सजून बसते!पावसाची नक्षत्रे सर्व नक्षत्रात महत्त्वाची आणि चैतन्याला जास्त पोषक असतात. अन्न आणि पाणी दोन्ही गरजा पुरवण्यासाठी पाऊस आवश्यकच असतो, पण अधून मधून पावसावर चिडायला होते. त्याच्या सतत कोसळण्याने आपले काही बेत पाण्यातून वाहून जातात, पण तो निसर्ग राजा त्याच्याच तालात येत असतो. त्याच्या मनाप्रमाणे तो सगळीकडे बरसत असतो. कुठे पूर तर कुठे दरडी कोसळणे,तर कुठे वाहतूक खोळंबणे असे चालूच असते, पण तरीही पाऊस आपल्याला हवासा वाटतो. बघता बघता श्रावण येतो. आणि हसरा श्रावण सणांची माला घेऊन येतो.’ रिमझिम पाऊस पडे सारखा’…’ असा पडणारा पाऊस श्रावणामध्ये ‘श्रावणात घन निळा बरस ना’ असे गाणे गात येतो. प्रेमिकांचा आवडता श्रावण, कवी लोकांचा आवडता श्रावण, उत्सव प्रेमींचा आवडता श्रावण, सणासुदीचे दिवस असलेला श्रावण गाणी गात गात येतो!’ घन घन माला नभी दाटल्या कोसळती धारा’…’ हे आषाढाचं गाणं आता श्रावणात बदलतं! कधी ऊन तर कधी पाऊस असं निसर्गाचे मनमोहक रूप दिसू लागते. सुखाची,आनंदाची सोनपावलं उमटवत श्रावण बरसत असतो.सगळीकडे सस्यशामल भूमी डोळ्यांना आनंद देत असते.बघता बघता नारळी पौर्णिमा येते.पाऊस थोडा कमी होऊ लागतो.. रक्षाबंधन, नारळी पौर्णिमा सण येतो.कोळी लोकसमुद्रावर मासेमारीसाठी जाण्यास सुरुवात होते.सभोवतालचे वातावरण हिरवेगार, नयनरम्य होते.मग ओढ लागते ती भाद्रपदाची!श्रावणाला निरोप देता देता गणपती बाप्पा ची चाहूल लागते.पावसाचा जोर कमी होऊ लागतो.सगळीकडे आनंदीआनंद पसरू लागतो. पण तो मनात मुरलेला,भिजलेला श्रावण अजूनही आपल्याला खुणावत असतो.त्याचे ते लोभस रूप पुन्हा पुन्हा दरवर्षी आपण नव्या नव्हाळीने अनुभवतो. .’अस्सा श्रावण सुरेख बाई’…. .अनुभवतो…आणि मंगळागौरीच्या फेरासारखा तो मनात घुमत रहातो…

‘ती’ असता तुझ्या सोबत फिरताना मला कसलीच भीती नसते. तिच्या साथीने मग निवांतपणा लाभल्यासारखे वाटते, तुझे ते बेफाम होणे, क्षणार्धात कोसळणे, चिंब चिंब भिजून जाणे, पण तिच्या साथीने सुसह्य होते. तसं बघायला गेले तर, तुझ्यापुढे ती नाजूक नार ! पण तुझ्यासोबत उघडपणे फिरताना जेवढा संकोच वाटतो ,तेवढेच ती सोबतअसताना आश्वस्त वाटते. तिच्याशिवाय तुझ्यासोबत फिरणे मला मान्य नाही. माझ्यापेक्षा समाजाला, समाजातील नजरांना, ते मान्य होत नाही. त्यांच्या नजराच ते सांगून जातात… तुझे ते बेफाम बेधुंद वार्‍यासवे धडकणे, मोठमोठाल्या जल बिंदूंनी वाट्टेल तसे भिजवून जाणे, माझं नखशिखांत भिजणे, खरे तर मलाच फार आवडते ❤️ पण ते जनमानसात योग्य नसते ना! म्हणून तिला सोबत घ्यावे लागते.     ती असताना बघणाऱ्यांच्या नजरा पार बदललेल्या असतात. त्यांच्या नजरेत एक प्रकारचा पारदर्शक पणाचा बुरखा जाणवतो. कारण मग तिच्या सोबत असताना माझे वागणे शालीन, कुलीन व घरंदाज होऊन जाते. स्वैर पणाचा लवलेशही नसतो. आणि हे ही समाजच ठरवतो 😀 कारण’ती’कुलवंत स्त्रीप्रमाणे माझ्यासोबत असते. मग तिच्या अंगावरील वस्त्र जीर्णशीर्ण झालेले का असेना, ते फाटून तिच्या देहाच्या काड्या चारी बाजूंनी दिसल्या तरी चालतील!तिचे फाटके वस्त्र… तुझ्या स्वैराचारी वर्तनाने कोसळताना ! तिच्या देहापासुनी उलटेपालटे झाले तरी चालेल! माझे सर्वांग भिजलेले असले तरी, मी सुरक्षित नजरेने न्याहाळली जाते, कुलीन ठरते, तुझ्यामुळे झालेली माझी परिस्थिती, ही तुझ्यावरच रोष दाखवून निवळली जाते. मला एकदम सुरक्षितता जाणवते 😀😀   ती असताना तुझ्याबरोबर भिजताना कसलीच तमा बाळगण्याचे कारण नसते, तू कितीही लगट केलीस, तरी ते कोणत्याच नजरांना आक्षेपार्ह वाटत नाही. कारण मी घरंदाज ठरते..    पण तिच्या शिवाय तुझ्यासोबत  फिरले तर,  सारे जगच माझ्याविरुद्ध जाते. माझ्या तुझ्या सोबत फिरण्याला निर्लज्जतेचा साज चढवला जातो. दूषित नजरा मला विद्ध करतात. अनेक बोचरे टोमणे, माझ्या हृदयाला विव्हळ करतात. अगदी लाज सोडली वाटते! थोडे थांबायचे ना.. कुठेतरी आडोसा पाहून, तुझ्या माझ्या ताटातुटीची वाट पाहायची असे सूचित केले जाते….    मनातल्या मनात मी फार आनंदी असते, अगदी तुझा प्रत्येक थेंब अमृताचा भास होत असतो, गोड शिरशिरी, थंडगार वाऱ्यासवे भिजताना मन अगदी प्रफुल्लित उल्हासित होते, मी मस्त एन्जॉय करते (. पण सोबत ती असताना )😀 ती माझी खरी सखी आहे कारण फक्त तिलाच तुझ्या माझ्या प्रेमाचे गुपित माहित आहे.   सारी गंमत नाही का?  एवढीशी ती माझ्या सोबत असताना, आणि नसताना किती हा समाजातील नजरांचा घोळ आणि तुझा माझा खेळ…..   दरवर्षी वर्षांसमयी… फार फार आवडते….

भूतकाळ इतिहास जमा झालेला, भविष्य काहीच नाही, आणि वर्तमान काळ व्यतीत होत नाही, मग करायचे काय? तारुण्याची उतरंड झालेली, अंगातील रग तोंडावाटे बाहेर पडणारी आणि स्वतःच्या प्राक्तनाने सगळे असून एकाकी जीवन जगत असलेली, तिरसट, अर्धवट, मूर्ख, सरकलेली आणि डोक्यावर परिणाम झालेली अशी बिरुदे तिच्या नावाआधी लागलेली’ ती ‘.. समाजामध्ये मान सन्मान मिळावा म्हणून स्वतःच्या जीवावर उदार होऊन प्रत्येकाच्या वैयक्तिक आयुष्यात डोकावून अनाठाई पण’ तिच्या’ दृष्टीने मोलाचा सल्ला देण्याचा प्रयत्न करत असते, तिला स्वतःचे असे नाव नाही.          पण या टेक्नोसॅव्ही जगात अशा कितीतरी ( ती ) नावाच्या स्त्रिया असहाय जिणे जगत आहेत, कशाला करतात ह्या इतरांच्या वैयक्तिक आयुष्यात लुडबुड,? शांत बसवत नाही का?, पण नाही… वयाचा फायदा घेऊन आम्ही तर काय चांगला सल्ला देण्याचे किंवा चांगले सांगण्याचे काम करतो तुम्हाला ऐकायचे तर ऐका असे त्यांचे म्हणणे… आपले ऐकावे हाच हेका असतोच..        असो, एकंदरीत ती स्वतःही अन साऊंड असते आणि दुसऱ्याना पण आपल्याच रेषेत आणून ठेवण्याचा प्रयत्न करते.    म्हणजे या कोणी तथाकथित, सो कॉल्ड, ‘ती’ आहेत, त्या सर्व समाजव्यवस्थेमध्ये  मोठी ‘ समस्या ‘ आहेत, यांचे प्रश्न कोण सोडवणार? कोणीच नाही ! कारण समाजाला म्हणजेच त्यात आपणही येतोच, एक घटक म्हणून आपणही आपला ‘नाकर्तेपणा ‘लपवु शकत नाही.   आणि मग’ ती’ नावाची समाजामध्ये  अक्राळ विक्राळ रूप धारण करून सतत समोर येत राहते, तिचे अस्तित्व टिकवण्यासाठी, तिचे तिच्या जगण्यासाठी असलेले एकमेव हत्यार म्हणजे जे तिला मिळालेले एकाकी जगण्याचा शाप, आणि त्यातून मुक्त न होता तेच धारदार शस्त्र म्हणून इतरांचे आयुष्य सपासप’ वार’ करून इथे’ वार ‘म्हणजे सल्ला, अनुभव आणि स्वतः दिलेला अन्यायाविरुद्ध लढा, किंवा केलेली धडपड हे तिचे ‘वार ‘होत..    ‘ ती ‘तिच्याच सारख्या तिच्या दृष्टिकोनातून, हा मुद्दा महत्वाचा… पीडित असलेल्या तिला बाहेर काढण्याचा आटोकाट प्रयत्न करताना दिसते, वेळप्रसंगी स्वतःची दमछाक करून घेते, अपमान सहन करते, आणि मग जेव्हा हाच समाज’ तिला ‘तुझे आयुष्य तु जग.. आमच्या भानगडी मध्ये हे पडू नकोस म्हणून तिला धुडकावून लावतो..      आणि ‘ ती ‘ परत आपल्याच कोषात एकाकी जीवन कंठत रहाते, सतत विचार करते की,’ मीच चुकले का?, माझेच चुकले का? बिचारी.. या प्रश्नांच्या भेंडोळ्यात एक त्यातीलच  ‘ चीटोरा ‘कस्पट म्हणून भिरभिरत रहाते…

स्वातंत्र्यवीर विनायक दामोदर सावरकर यांचं एक वाक्य खूप प्रचलित आहे. ते म्हणजे, “देहाकडून देवाकडे जाताना मध्ये देश लागतो आणि आपण त्याचे देणे लागतो.” वाह! अंगात रक्त सळसळेल असं हे  वाक्य. हो ना? अगदी ऐकलं किंवा वाचल्या बरोबर एक वेगळीच ऊर्जा आपल्यात संचारून जाते. असं वाटायला लागतं की, आत्ताच उठावं आणि देशात चाललेल्या साऱ्या समस्यांवर एका झटक्यात तोडगा काढून तात्यारावांना आदरांजली वाहावी. असं जर आपण केलं तर ते “मृत्युंजय”, वरून आपल्याला बघून आशीर्वाद देतील, अश्या सार्‍या भावना अगदी उफाळून येऊ लागतात. यासोबतच सावरकरांचा विरोध करणाऱ्यांचा राग देखील येऊ लागतो. आणि गंमत म्हणजे, फक्त आपणच विनायकरावांच्या वाक्याला समजू शकलो आहे असा उगाच अतीविश्वास आपल्याला येऊ लागतो.  . खरं तर सावरकरांचे विचार, कार्य, उपदेश, मार्ग, इत्यादी सारंच खूप प्रेरणा देणारे आहे. त्यांचं सारं आयुष्यच प्रेरणा देणारं आहे. पण त्यांचे हेच विचार, उपदेश आपणच समजू शकलो आहे हा खरं तर प्रत्येकाचाच एक गैरसमज आहे. सावरकरांवर अभ्यास करणारे चांगले चांगले लोकं देखील आज त्यांना पूर्ण समजू शकले नाहीत. तात्याराव जेव्हा म्हणतात की, या देशाचे, या मातृभूमीचे आपण देणे लागतो म्हणजे देशात असलेल्या समस्यांचेच निवारण करणे इतकेच होत नाही. या भूमीने आपल्याला जे जे दिले त्यापेक्षा जास्त आपण त्याची परतफेड करण्याचा प्रयत्न करावा असा त्याचा अर्थ होतो, असं मला वाटतं. भारत किंवा तेंव्हाचा अखंड हिंदुस्थान हा अनेक वर्ष पारतंत्र्यात राहीला आहे. मुघलांनी तर आपल्या संस्कृतीवर घाव घातला पण इंग्रजांनी आपल्या विचारांवर घाव घातला. आपल्या राहण्यावर, वागण्यावर, एकात्मतेवर घाव केला. तोडा आणि राज्य करा या धोरणेनुसार आपल्यावर त्यांनी अधिराज्य गाजवलं. भारतात लोकांमध्ये एकमेकांबद्दल द्वेष भावना निर्माण केली, जातीयवाद वाढवला. हा अखंड भारत ज्या ज्या गोष्टींनी कधी काळी विश्वगुरू होता त्या त्या सार्‍या गोष्टींचा नाश मुघल, पोर्तुगीज, इंग्रज आणि आपल्याच काही लोकांनी मिळून वेळोवेळी केला. सावरकर जेव्हा ह्या वाक्यातून ‘देणे’ या शब्दाचा वापर करतात तेव्हा या भारताने गमावलेल्या प्रत्येक ख्यातीला, प्रत्येक संस्कृतीला, एकात्मतेला, अखंडत्वाला पुनः स्थापित करण्याचे आपल्यावर ऋण आहे, हे ठळकपणे सांगतात आहे. . तात्यारावांची जयंती असो किंवा आत्मर्पण दिवस असो, फक्त त्याच दोन दिवशी आपल्यात ही उर्जा संचारते आणि दुसर्‍याच दिवशी ती सहज शांत होऊन जाते. आपल्याला विसर पडतो असं मुळीच नाही. पण आपल्या आयुष्यात आपल्या मागे लागलेले प्रपंच आपल्याला ती उर्जा शांत करायला लावते. ‘हम सब एक है।’ आपण असा नारा लावतो पण मुळात मी ब्राम्हण, मी मराठा, मी कुणबी, तू क्षत्रीय, तो क्षूद्र, हा हे, तो ते, या जातीयवादात आपण आजपण घिरट्या घालत असतो. राजकारणात तर आजकाल आमचं हिंदुत्व महान की, तुमचं हिंदुत्व लहान, हे सांगायची एक खोड लागली आहे. आपणच आपल्या इतिहासाला लोकांसमोर आपल्याला हवं तसं रंगवतो आहे. भ्रष्टाचारावर तर काही अंकुश नाहीच. शिक्षणात देखील आपल्या देशाचा मूळ इतिहास तसेच आपली मूळ संस्कृती आणि भाषा ह्यावर देखील प्रत्येकाने त्यांना हवा तसा ताबा मिळवला आहे. या मातृभूमीला प्रत्येकानेच गृहीत धरून यावर स्वतःचाच हक्क गाजवायचा प्रयत्न दिवसरात्र चालवला आहे. मग हे ‘देणं’ कसं फेडल्या जाईल? . वीर सावरकर जेव्हा ह्या ऋणाबद्दल आपल्याला सांगतात तेव्हा ते ह्या मातृभूमीला पुनश्च विश्वगुरू बनवण्यासाठी प्रत्येकाने आपलं संपूर्ण योगदान द्यावं, त्यासाठी झिजावं आणि वेळ आलीच तर प्राणार्पण करावं हे सांगतात आहे. ही भारतमाता जगाची ज्ञानगंगा आहे, विश्वाचा केंद्र बिंदू आहे, प्रत्येक जागतिक समस्येचा तोडगा आहे, आधुनिक तंत्रज्ञानाचं उगम स्थान आहे. ही किर्ती जी आज हारवली आहे ती पुनः प्रस्थापित करणे हे आपलं सगळ्यांच प्रथम कर्तव्य आहे आणि हेच ते ‘देणं’ आहे. जर हे ऋण न फेडताच आपण निघून गेलो तर पुनः हे ऋण फेडायला आपल्याला इथेच यावं लागेल हे माझ्या दृष्टीने निश्चित आहे.  . म्हणून आपला देह हा देवाला देण्या आधी हे ‘देणं’ याच जन्मात फेडून जा हेच भारतरत्न स्वातंत्र्यवीर विनायक दामोदर सावरकर सांगतात आहे आणि त्याला अमलात आणणं हेच आपलं परम कर्तव्य आहे. . जय हिंद !!!

One of the most perceptive thoughts on the paradox of acting that I have come across is from the veteran actor Naseeruddin Shah. ” You must be simultaneously totally oblivious to, and keenly aware of, your audience “, he wrote. You must pretend they are not there yet must be catered to. You must believe you are the character but remember that you are not. And the strangest of all, the moment you become convinced you are a great actor, you cease to be one”. As all new generation actors who shine in the galaxy of Bollywood would do well to heed these words of wisdom. Its ironical that despite the great strides made in the areas of science and technology, the world has not become a better place to live. There is hatred and mistrust among people/ nations. The fear of World War III looms large. What is urgently needed is true understanding of humanity. We are blissfully unaware about the greatness that lies within the human heart. In fact, the human body is a temple within which God dwells in the form of the self. The question arises how to realise and get connected with the self that dwells within ? The latent energy lies within us can be awakened by Sadhguru’s grace. If everyone could experience that inner truth, if everyone could understand his real nature, there would no longer be enmity among people, but only friendliness, affection and feeling of universal brotherhood. When we look at ourselves with the true awareness of humanity, we will see that same humanity in everyone else, and then we will realise that everyone in the world is a child of the God (Excerpts from The Speaking Tree). * Every political party, Manish Tiwari says, requires five fundamentals: ideology, narrative, organisation, resources and leadership. All these are challenges for the GOP who concluded it’s brain fest in Udaipur last week. Unless it introduces some radical changes in the way it functions it will probably forfeit its last chance for revival. An oppositions mukt Bharat will be a calamity. That’s even Seshadri Chari former editor of Organiser wishes the Congress survives and grows even at the cost of split. Shekhar Gupta, prominent journalist, compared GOP’s present plight to Ambassador car. Can you reinvent ? Hindustan Motors did everything to reinvent that car. They changed the exterior, produced more air-conditioned models, a Japanese engine was inserted. Nothing could save the Ambassador. It’s not possible to reinvents a brand so out of date. All you have done already has failed. Shekhar Gupta suggested the way ahead for the GOP is the same as might have been the case for the maker of the Ambassador. Surprise the market with brand-new product. You can’t reinvent a brand that is so broken. In cricket, when any batsman gets well set scoring a century or two, what can the fielding side do except waiting for the batsman to hit a poor shot or get himself out. But you realise you cannot win hereafter unless you play extraordinarily well.