Category: Blogs

आणि उद्याचा दिवस नवीन वर्षाची चाहूल! फरक तो काय एका रात्रीचा….रात्रभर जागून मला पहायचंय खरंच काही वेगळं होतं का वर्ष संपतानाच्या रात्री?तोच तर असणार रात्रीचा काळोख…अवतीभवती नीरव शांतता….मधूनच केकाटणारे कुत्रे…कुठे वॉचमनच्या शिट्टी आणि काठी चा आवाज…..एखाद्या जीवाला आलेली जीवघेणी खोकल्याची उबळ शांतता भंग करून जाते…. मनासारखे घडत गेले की आपण म्हणतो सगळे वर्ष मस्त गेले,आणि बर्‍याच गोष्टी विरोधात गेल्या की खूप त्रासाचे आणि कटकटीचे गेले म्हणून मोकळे होतो.स्वतःच्या सुखा पलीकडे पहाण्याचे धारिष्ट्य करणे जमतच नाही.कशाला ती प्रत्येक येणाऱ्या आणि जाणाऱ्या वर्षाची मोजमाप करायची? सगळ्या जगाचे कॅलेंडर बदलणार म्हणून! पण निसर्ग करतो का असा जल्लोष?डवरलेल्या झाडाचे एखादे पान गळून पडले तर अगणित पानातील एक पान गळून पडल्याने झाडाला काहीच फरक पडत नाही…तसेच तर या जीवाला मिळालेल्या आयुष्याचे आहे…हे जगातील अव्याहतपणे निसर्गचक्रात फिरणारे मानवी जीवन पुढे पुढे जाणारे…..सरले ते संपले….समोर वाटचाल करत राहायची…. काय दिले काय घेतले याचा हिशोब नको!निदान मी तरी असे ठरवले आहे..बरेच वेळा इच्छा असो वा नसो कठोर शब्द वापरले गेले..त्यामुळे अनेक जण दुखावले गेले असतील…त्यांनी जमलेच तर मला माफ करावे 🙏 कारण माफ करणं न करणं हे त्या व्यक्तीला कितपत खोलवर जखम झालेली आहे यावर अवलंबून असते. तसेच प्रत्येकाच्या मनासारखे मला वागता येणार नाही कारण माझाही एक स्वतःच्या विचारसरणींचा स्वभाव बनवून गेलेला आहे..नवीन वर्ष म्हणजे एक प्रकारचे बोनस आयुष्य सुरू झाले आहे…तो टेक ईट ग्रांटेड करण्यात अर्थ नाही..प्रथमतः आपली तब्येत सांभाळणे म्हणजेच इतरांना त्रासदायक होणार नाही…हे पण फार महत्त्वाचे असते.. कारण घरातील एक व्यक्ती जरी आजारी असेल तरी साऱ्या कुटुंबाला त्याचा त्रास होतो..आर्थिक शारीरिक आणि मानसिक..म्हणून हा सल्ला मला मोलाचा वाटतो!प्रत्येकाने पटला तर अमलात आणायचा प्रयत्न करावा 🙏नवीन वर्षाची शुभेच्छा देताना शक्यतो प्रत्येकाने कमी बोलावे…मुद्देसूद बोलावे, वाद विवाद भांडणे शक्यतो टाळावीत…मनात कटूता ठेवू नये..जिभेवर साखर न का ठेवेना कमीत कमी साखरेची चव आठवावी..आणि त्याप्रमाणे मवाळ शब्दांचा वापर करावा 🙏दिवसाच्या चारोप्रहर.. शुभ सकाळ शुभ संध्याकाळ शुभ रात्री असे मेसेज पाठवून आपण ग्रुप मध्ये मानसन्मान मिळवून असतो हा भ्रम दूर करावा. उत्तम वाचलेले, किंवा त्या ग्रुपशी संबंधित विषय असलेले तेवढेच लेखन अथवा माहिती पाठवण्याचा प्रयत्न करावा 🙏गेले ते वर्ष आले तेही वर्षच..स्वागत करूया सहर्ष!स्वतः सहित इतरांचाही होवो उत्कर्ष!कामना करते भरभराटीचे यशाचे जावो सर्वांना होईल मनी हर्ष!

कृष्णावळ म्हणजे कांदा! हे मी पहिल्यांदाच ऐकलं आणि मनात त्याचा अर्थ लावत बसले! सहजच व्हाट्सअप डिक्शनरीत सापडले ते असं!कांदा उभा चिरला की तो शंखाकृती दिसतो आणि आडवा चिरला तर तो चक्राकृती दिसतो! ही दोन्ही आयुधे कृष्णाची म्हणून कांद्याला गमतीने कृष्णावळ म्हणतात! किती छान शब्द मिळाला कांद्याला! आपल्या रोजच्या जीवनात कांद्याला खूप महत्त्व आहे हे आपण जाणतोच! झुणका- भाकरी, कांदा, असं गरिबांचे जेवण! कांदा -भाकर म्हटले की मस्तपैकी भाकरी, फोडून ठेवलेला कांदा आणि झुणका हे पदार्थ डोळ्यासमोर येतात. खरं तर आता सर्वांनाच या पदार्थांची अपूर्वाई झाली आहे! बाकीचे पदार्थ हॉटेलच मिळतातच, पण अलीकडच्या काळात गरमागरम झुणका- भाकर केंद्र ही तेवढ्यात जोरात चालते! जेवणात कांदा नसेल तर ते जेवण अळणी वाटतं! फार पूर्वी काही समाजात कांदा लसूण हे पदार्थ निषिद्ध मानले जात. इतकं काय वाईट होतं त्यांत हे मला माहित नाही, पण माझं आजोळ कर्नाटकात, तिथे या गोष्टी घरात सुद्धा आणल्या जात नसत! कांदा लसूण औषधासाठी म्हणून आणलं तर त्याची टोपली अगदी कोपऱ्यात एका बाजूला ठेवली जात असे. त्यामुळे माझी आई सांगत असे तिला कांदा लसूण याची अजिबात सवय नव्हती. अगदी त्याचा वास सुद्धा सहन होत नसे! पण सासरी आल्यावर हे पदार्थ सर्वांनाच लागत त्यामुळे ती हळूहळू शिजलेला कांदा, लसूण तरी खाऊ लागली. खरंतर कांदा किती गुणदायी! एक तर कोणत्याही सीझन मध्ये मिळणारा आणि बटाट्याप्रमाणेच सर्वांशी मिळतेजुळते घेणारा! असा हा कांदा चातुर्मासात खात नाहीत.. पण मला वाटतं या गोष्टीला पूर्वजांनी एक वेगळा संदर्भ दिला होता. चातुर्मासाचे दिवस हे पावसाळ्याचे दिवस असतात. या दिवसात कांदा पचनासाठी योग्य नसतो तसेच तो बेसन पिठासह भजी, झुणका यात वापरला तर पोटाला आणखीच त्रासदायक! त्यामुळे तामसी आहारात कांदा- लसूण अधिक वापरला जातो असे आजी म्हणे.. अशा संस्कारात वाढलेली मी अजूनही कच्चा कांदा, लसूण फारसं खात नाही! कांदा उभा पातळ कापून त्यात डाळीचे पीठ घालून केलेली गरमागरम खेकडा भजी , पावसाळ्यात तर अगदी तोंडाला पाणी आणतात! कांदा भजी हा तसा सर्वांच्या चावडीचा पदार्थ. तसेच कोणत्याही तोंडी लावण्यात कांदा घातला की तो पदार्थ टेस्टी बनतो. आषाढी एकादशी ते कार्तिकी एकादशी हे चार महिने म्हणजे चातुर्मास! या काळात आपल्याकडे कांदा लसूण खात नाहीत. म्हणून आषाढ आतील नवमीला आपण कांदे नवमी करतो. आमच्याकडे जवळपासच्या सर्व बायका मिळून कांदे नवमी साजरी करत असत. कांदा भज्यांबरोबरच इतरही कांदे घातलेले पदार्थ घालून बनवलेले चमचमीत पदार्थ एकत्र जमून खाण्यात आणखीनच मजा येई. अर्थात कांदे नवमी केली तरी नंतर चार महिने कांदा खायचा नाही हे व्रत काही फारसं पाळलं जात नाही. कांदा हा रोजच्या जेवणाचा भाग झाल्याने त्याच्या दराबद्दलही आपण विचार करतो. एरवी शंभर रुपयांला तीन किलो कांदे हा भाव एकदम कडाडतो तेव्हा शंभर रुपये किलो ही कांदा असतो. तेव्हा पावशेर कांद्यातच आपण भागवतो आणि प्रत्येक कांद्याची किंमत कळते! मध्यंतरीच्या काळात हे आपण अनुभवले आहे. तसा कांदा हा रुचीवर्धक आणि पाचक प्रकृतीचा आहे. कांदा आणि आलं बारीक करून त्याचं मिश्रण घेतले की पोटाच्या तक्रारी कमी होतात. आयुर्वेदाच्या दृष्टीने ही कांदा औषधी आहे. त्यातही पांढरा कांदा हा कांद्याचा विशिष्ट प्रकार उन्हाळ्यात पोटाला थंड म्हणून वापरला जातो. त्याच्या छान माळा बांधून भोर, लोणावळा या भागात विक्रीसाठी दिसतात. कोवळी कांद्याची पात ही आपण भाजीसाठी वापरतो. थंडीच्या दिवसात कांद्याची पात, छोटे कोवळे कांदे बाजारात दिसू लागतात. महाराष्ट्रात कांद्याचे पीक बरेच घेतले जाते. लोणंद, नीरा या भागात तसेच नाशिक जवळच्या भागात कांद्याचे पीक मोठ्या प्रमाणावर घेतले जाते. एक ‘कृष्णावळ’शब्द वाचला आणि तो कांद्यासाठी हे कळले. लक्षात आले की कृष्णाने या निसर्गाची निर्मिती करताना किती विचारपूर्वक केली आहे. मानवाला आवश्यक असे सर्व धान्य, भाजी, फळे यांची निर्मिती त्या त्या ठिकाणी केली आहे. ही निसर्ग किमया आपल्याला प्रत्येक ठिकाणी दिसते. आमचे एक स्नेही म्हणतात,” प्रत्येक गोष्टीत तुम्ही कृष्ण पहा म्हणजे सारे जगत कृष्णमय वाटू लागेल” आज तरी मला कांद्याची कृष्णावळ पाहताना मनात विचार आला, “कांदा, मुळा, भाजी, अवघी विठाई माझी” हे सावता माळ्याने म्हटले आहे ते खरेच आहे! सर्व गोष्टीत हा ‘कृष्ण’ आहेच की!

दिवाळी या आपल्या मोठ्या सणाची सुरुवात वसुबारस पासून होते. वसुबारस म्हणजे गाई प्रति कृतज्ञता दाखवण्याचा सण!महाराष्ट्र हे राज्य शेतीप्रधान असल्याने वसुबारस या दिवसाचे महत्त्व आहे. अश्विन कृष्ण द्वादशीला वसुबारस हा सण साजरा केला जातो. वसुबारस याचा अर्थ वसु म्हणजे द्रव्य व त्यासाठी असलेली बारस म्हणून या दिवसाला गोवत्स द्वादशी असेही म्हणतात. या दिवशी गाय वासराची पूजा केली जाते त्यांच्या पायावर पाणी घालून हळदी कुंकू वाहून पूजा करतात. गाईला नैवेद्य म्हणून पुरणपोळी खाऊ घालतात. हिंदू संस्कृतीत गाईला गोमाता समजले जाते व तिच्या उदरात देवांचा वास आहे म्हणून गाई प्रती कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो. तसेही आपल्या संस्कृतीत नाग, बैल अशा निसर्गात असणाऱ्या प्राण्यांचे पूजा करून ते दिवस साजरे करण्याची प्रथा आहे. वसुबारस पासून अंगणात तुळशीपाशी घराबाहेर पणत्या, आकाश कंदील लावून दिवाळीची सुरुवात केली जाते..

गेली दोन वर्ष कोरोनामुळे सगळ्या सार्वजनिक उत्सव आणि कार्यक्रमाला मर्यादा आल्या होत्या. ढोल, ताशा, डॉल्बी यांचे आवाज घुमत नव्हते. मिरवणुका काढल्या जात नव्हत्या. नकळत सगळ्या कार्यक्रमांना निराशेची झालर लागली होती. पण यंदा मात्र गणपती उत्सव धूम धडाक्यात चालू आहे. माणूस हा उत्सव प्रिय आहे. त्यातून महाराष्ट्रात तर सार्वजनिक गणेशोत्सव हा मोठ्या प्रमाणावर साजरा होतो. स्वातंत्र्यपूर्व काळात लोकमान्य टिळकांनी ब्रिटिशांच्या विरोधात समाजाला एकत्र आणण्यासाठी गणेशोत्सव व शिवजयंती उत्सव सुरू केले. कोणत्याही कार्याची सुरुवात करताना प्रथम गणरायाला वंदन केले जाते. बुद्धीदाता गणेश आणि शक्ती- स्फूर्तीदायी शिवाजी महाराज या दोन्हींचा जयजयकार महाराष्ट्रात होतो. या दोन्ही उत्सवांचा उद्देश समाजात स्फूर्ती राहावी, जिवंतपणा राहावा, समरसता यावी असाच आहे. पण अलीकडच्या काळात या सर्वांना थोडी वाईट गोष्टींची साथ येऊ लागली होती. कित्येक तास चालणाऱ्या मिरवणुका, सजावटी मधील अतिरिक्त स्पर्धा, तसेच गुंडगिरी, दारू पिऊन नाचणे यासारख्या अनेक गोष्टीं गणेशोत्सवा दरम्यान होऊ लागल्या. कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक झाला की तिथे परमेश्वर हस्तक्षेप करतो असं मला मनापासून वाटते. कोरोनामुळे मोठ्या मिरवणुकांना बंदी आली. काही अनिष्ट गोष्टी आपोआपच कमी झाल्या. वैयक्तिक पातळीवर घराघरातून गणपती बसवले गेले. परंतु सार्वजनिक कार्यक्रम दोन वर्षे बंद होते. यंदा पुन्हा नव्या जोमाने गणेशोत्सव साजरा केला गेला. आता महानगरपालिका विविध ठिकाणी विसर्जनासाठी हौद, निर्माल्यासाठी कुंड, यासारख्या गोष्टींची व्यवस्था करते. त्यामुळे आपोआपच एक प्रकारची शिस्त लोकांना लागली आहे. पुण्याचा गणेशोत्सव मोठ्या प्रमाणावर साजरा होतो. देश, परदेशातही पुण्याच्या गणपतीचे महत्त्व फार आहे. यंदा दोन वर्षानंतर गणपती उत्सव पुन्हा एकदा उत्साहात साजरा होत आहे. वैयक्तिक पातळीवर गणेशाचा उत्सव हा घराघरात साजरा होतोच. त्यानिमित्ताने कुटुंब एकत्र येते. एकमेकांबद्दलचे राग, द्वेष, मतभेद यांचे गणपती बरोबरच विसर्जन झाले पाहिजे. आणि चांगल्या भावना दुर्वां प्रमाणेच वाढीला लावल्या पाहिजेत. दुर्वा जशा जमिनीला चिकटून वाढत वाढत जातात, विस्तारत असतात तसेच कुटुंबाने एकमेकांशी चांगले संबंध ठेवून समाज जीवनाचा विस्तार केला पाहिजे. शाडूच्या मातीचा गणपती आपण पाण्यात विसर्जन करतो. त्या गणपतीची माती विरघळून तळाशी एकत्र येते, पुन्हा पुढच्या वर्षी नवीन निर्मितीसाठी! तशी आपली वृत्ती अधिकाधिक एकत्र येण्याची, चांगले समाजमन निर्माण करण्याची राहिली पाहिजे. इतर देवतांपेक्षा गणपती आपल्याला जवळचा वाटतो. प्राणप्रतिष्ठा करून आपण त्याला सजीव रूप देतो. तो गणराया दहा दिवसात आपल्याला कितीतरी गोष्टी शिकवून जातो. घरातील लहान मुला बाळांपासून सर्वांनाच गणपतीचे आकर्षण असते. गणपती दुकानात ठरवण्यापासून ते विसर्जनापर्यंत सर्व घर गणपतीमय झालेले असते. अलीकडे तर शाळातूनही शाडूची गणेश मूर्ती करायला शिकवतात. तसेच बऱ्याच घरी स्वतः केलेल्या मूर्ती बसवल्या जातात. असा हा गणपती बाप्पा! त्याचे विसर्जन करायचे दिवस आले की सर्वांनाच फार वाईट वाटते! कोणाकडे दीड दिवस, तर कोणाकडे पाच दिवस, गणपती असतो. काहींच्याकडे गौरीबरोबर गणपतीचे विसर्जन होते. अनंत चतुर्दशीला सर्वच गणपतींचे विसर्जन होत असते. या काळात पाऊस कमी झालेला असतो, परंतु काही वेळा बरेच दिवस पाऊस असतोही!. तरीही लोक उत्साहाने सार्वजनिक गणपती आणि त्यांचे देखावे बघायला जातात. एकूणच गणपतीचे हे दिवस उत्साहाचे असतात. नुकताच मोबाईलवर एक व्हिडिओ पाहिला. त्यामध्ये एक लहान मूल गणपती बाप्पाच्या विसर्जनाला तयार नसते आणि अक्षरशः रडत असते. त्यावरून मला महादेव शास्त्री जोशांची “मोर भट” नावाची कथा आठवली. त्या गोष्टीतील मोर भटजी गणपतीचे इतके भक्त होते की, गणपती विसर्जनासाठी पाण्यात सोडला की त्यांना अक्षरशः रडू येत असे. आणि तो रिकामा पाट घरी घेऊन येताना त्यांचे मन इतके विषण्ण होई की घरी येऊन त्या रिकाम्या मखरासमोर ते दुःखी चेहऱ्याने बसत असत. खरोखरच बाप्पाला निरोप देताना मन भारावून जाते आणि अंतरीचा उमाळा भरभरून वाहू लागतो आणि आपण पुन्हा पुन्हा म्हणतो,” गणपती बाप्पा मोरया पुढच्या वर्षी लवकर या..”

India does not have a national language and the old controversy of Hindi resurfaces. If English is the language of opportunity and Hindi is our language of entertainment thanks to Bollywood. English is the language of elite that has ruled for last 75 years and how much deep seated resentment systematically cultivated among the masses against these elite is well-known. In the last 75 years, India has managed quite well without a national language. A successful nation does not necessarily need a national language. In a multicultural, multilingual India , English has become an Indian language just as Cricket has become an Indian game. The New Education Policy understand this paradox quite well emphasising let children begin learning in their mother tongue. What language fanaticism has done in our two neighbouring countries is something we need to learn and not repeat here. (Excerpts from an article by Mr. Gurucharan Das ) IPL – What an Idea Sir JI ? It has become a property in the global pantheon of sports leagues. No bidder has complained about anything unfair and the entire process was so professional. It’s much ahead of English Premier Leave in terms of per-match valuation. Undoubtedly, it’s going to be one of the best sports league in the world . An Evening in IPL will be the most talked about experience in the world. The value of Digital rights is more than the Indian Television right is clear pointer that Digital streaming is the future with series of innovation taking it forward. IPL is real Pan-India brand without any regional competition as is the case with Indian cinema. Where does Indian Economy or Indian Cricket stand vis-a-vis IPL ? English Premier League has not helped England win any World Cup for last 66 years. India has not won any World Cup since 2011 despite IPL. Watching English/foreign players sweating it out in Indian summer in IPL is absolute treat to watch. Watching Jaideep Ahlawat playing Dipankar Sanyal in the web series The Broken News is sheer pleasure. You will love him or hate him. From his ‘Rajee’ days to ‘Pataalok’, he has come a long way. ‘ The Broken News’ is all about how different channels handle the same story. It’s not the news, Dipankar believes, it’s the story and how you tell it. How rival channels try to outsmart, outmaneuver each other in TRPs, advertising revenue is the crux of the several stories unfolding before you, difficult to keep track of. Sonali Bendre, in comeback mode, is stunning as compassionate and supportive of her staff. Furious n fearless Shriya Pilgaonkar is improving with every outing. The succes of Director Vinay Waikul and writer Sambit Mishra ( adapted from BBC Studio’s ‘Press’ ) lay in convincing the audience how the breaking new is broken and fed, behind-the-scene working of newsroom and the pressure reporters faces. Surely, A watchable Webseries ! *The proposal for observance of International Yoga day was proposed by India on 27th.Sept 2014 at the UN .It was supported by 177 countries and the world started observing it from June 21, 2015. Yoga is India’s best gift to the world. It embodies unity of mind and body; thought and action; restraint and fulfilment; harmony between man and nature; a holistic approach to health and well-being. It’s not about exercise but to discover the sense of oneness with yourself, the world and the nature. By changing our lifestyle and creating consciousness it can help in well-being around the world.The number of people exercising Yoga has doubled in USA in last decade. Unlike India, in US healthy people are taking Yoga in big way. The drama unfolding in Maharashtra is painful, pathetic and predictable. In 75th year of independance, when the country has so much to celebrate and rejoice over it’s amazing achievements in several fields, the political arena is one that leaves a lot to be desired despite democracy taking strong roots. The colour and characters may keep on changing but the farce remains the same. The kind of unity we see among all political classes in scaling newer height of hypocrisy and the depth of stupidity has dangerous connotation. They should all remember, ये जो पब्लिक है…ये सब जानती है…पब्लिक है ! वक्त ने किया क्या हंसी सितमतुम रहे ना तूम, हम रहे ना हम