Author: Ujwala Sahasrabudhe

कृष्ण सावळी,राधा बावरी !खेळत होती,यमुना तीरी ! मुग्ध होऊनी,मनी तोषूनी!राधा गुंगुनी ,गेली मन्मनी! राधा कृष्णाची,रास रंगली!गोकुळात ती,टिपरी घुमली ! सारे गोकुळ,गाऊ लागले!नाचू लागले,तद्रुप झाले! कृष्ण किमया,वृंदावनी त्या ,कालिंदी काठी,अवतरली !

खट्याळ श्रीकृष्णाने,लावला लळा ! जसा मथुरेला,तसा दुनियेला!सगुण रूपात येऊन,अंतरंग हेलावून गेला ! बाललीलात रंगून,गोपीना लोभवून ,दूर गेला मथुरेला,राधेची धून घेऊन ! दुष्ट कंसाचा वध करून,न्याय दिला प्रजेला,मनुष्यत्वात राहून,‌ देवत्व गुण प्रगट गेला ! पांडवांचा सखा बनून,कुरुक्षेत्री अवतरला !असत्य, दुर्गुणांचे,निर्दालन करून,भगवद्गीता तो वदला !

कृष्णा, बंदिवासातून स्वातंत्र्याकडे तुझी वाटचाल काल रात्रीपासून सुरू झाली! कंसाच्या बंदिवासात देवकीच्या पोटी जन्माला येताच, दुसऱ्या क्षणी तुला तिथून स्थलांतर करावे लागले! विष्णू अवतारातील एक म्हणून पृथ्वीवर जन्माला आल्या बरोबरच तुला इथले मानवी जीवनाचे वनवास भोगावे लागले आणि गोकुळात जाऊन तू साधा गोपाल म्हणून जगलास ! इतर गोकुळवासी मित्रांबरोबर तुझे खेळ रंगले पण ते करता करताच तू किती राक्षसांचे पारिपत्य केलेस आणि दुष्टांच्या निर्दालनासाठी असलेला तुझा मानवी अवतार कार्यरत झाला ! गरीब बिचाऱ्या गोपांना घरचे दूध,दही, लोणी मिळत नाही म्हणून गोपींची मडकी फोडली. सर्वांसोबत त्यांच्या दही काल्यात रंंगून गेलास आणि समाजवादाचा एक धडा शिकवलास! जे आहे ते सर्वांनी वाटून घ्यायचं !थोडा मोठा झाल्यावर सांदिपनी ऋषींच्या आश्रमात शिकण्यासाठी गेलास! तेथे गरीब सुदाम्याशी मैत्रीचे बंध ठेवून पुढील काळात त्याचा उद्धार केलास! किशोरावस्था संपून मोठा झालास आणि कंसाचा वध करून मथुऱेचे राज्य मिळवलेस ! तारुण्यसुलभ भावनेने स्वयंवरासाठी गेलास ,तुला द्रौपदीची आस होती पण पुढे काय घडणार याचे दृश्यरूप बहुदा तुला दिसले असावे!त्यामुळे पांडवांच्या पदरी द्रौपदी देऊन तू तिचा सखा बनलास !दुर्गा भागवत म्हणतात की मित्र या नात्याला ‘सखा ‘हे रूप देऊन स्त्री-पुरुषातील हे नाते तू अधिक उदात्त केलेस ! आयुष्यभर पांडवांची साथ देत कौरव-पांडव युद्धात तू अर्जुनाचा सारथी बनून कुरुक्षेत्रावर उतरलास योद्धा म्हणून नाही तर सारथी बनून !एक सहज विचार मनात आला, द्रौपदीने कर्णाला ‘ सूतपुत्र ‘म्हणून नाकारले! सारथ्य करणारा माणूस समाजात खालच्या स्तरावर असतो हे तिने दाखवून दिले पण शेवटी युद्धात तू सारथी बनून जी पांडवांना मदत केलीस त्यातून तू सारथी हा सुद्धा किती महत्वाचा असतो हे द्रौपदीला दाखवून दिलंस का? तुझं सगळं अस्तित्वच देवरूप आणि मानव रूप यांच्या सीमेवर होतं! जन्म घेतलास त्यात तू त्याच रंगाचा रंगून गेलास! मगध देशाच्या लढायांना कंटाळून तू गोकुळ मथुरा सोडून द्वारकेला पळून गेलास आणि स्वतंत्र राज्य स्थापन केलंस म्हणून तुला रणछोडदास नाव मिळालं! वेगवेगळ्या राज्यातील राजकन्याशी विवाह करून तू साऱ्या भरत खंडाला एकत्र आणण्याचा प्रयत्न केलास! आणि अवतार कार्य समाप्त करताना एका भिल्लाच्या हातून तुझ्या तळपायाला बाण लागून तुझे जीवन कार्य संपवलेस! कृष्णा, तुझे नाव घेतले की आपोआपच गुणा दोषातून मुक्ती मिळते असं वाटतं ! कारण आपण काहीही घडलं तरी ‘कृष्णार्पण’ असा शब्द वापरून ते संपवतो. सगळं हलाहल जणू संपून जातं तुझ्या स्मरणात! तुझा जन्म काळ मध्यरात्री येतो, तेव्हाही आम्ही वाजत गाजत तुझा जन्मोत्सव साजरा करतो कारण अंधाराची रात्र संपून तुझ्या जन्माने उत्साहाचा आणि कर्तुत्वाचा जन्म होणार असतो. आजचा गोपाळ काला म्हणजे उत्साही कामाची सुरुवात ! पावसाच्या सरी बरोबरच पुढील वर्ष आनंदात जाऊदे हीच इच्छा! आधुनिकतेच्या नावाखाली कृष्ण – ना किंवा परमेश्वराचे अस्तित्व न माणणारे आता ‘करोना’ पुढे शरणागत झाले आहे आणि आणि त्यावरून विज्ञानाने कितीही मात केली तरी एक हातचा तुझ्याकडे, परमात्म्याकडे आहे हे मात्र मान्य केले पाहिजे !

आज गोकुळात नंदा घरी मोठी गडबड उडाली होती! यशोदा अस्वस्थ होती येणाऱ्या बाळाच्या प्रतीक्षेत! घरातील मंडळी आणि तिच्या सख्या तिची काळजी घेत होत्या. कधी एकदा ते बाळ जन्माला येतंय याची सारे गोकुळ वाट बघत होते! बाहेर श्रावणाच्या सरीवर सरी येत होत्या. सारं रान कसं हिरवंगार झालं होतं! गोप गोपाल आनंद घेत होते सृष्टीचा!मुक्त, भारलेले, चैतन्यमय वातावरण गोकुळात होते! त्याउलट मथुरेत कंसाच्या कारागृहात वसुदेव- देवकी सचिंत बसले होते. देवकीचे दिवस भरत आले होते. कंसाचे मन अस्वस्थ होते. कंसाने आत्तापर्यंत जन्मलेली सातही बालके जन्माला आल्या क्षणीच मारून टाकली होती. प्रत्येक जन्माला येणारे बाळ त्याचा ‘आठवा’,त्याला मारणारा ‘काळ’असेल का? या भीतीने प्रत्येक बाळ त्याने यमसदनास पाठवले होते. पण खऱ्या ‘आठव्या’ चा जन्म आज होणार होता. तेही बाळ मारलं गेलं तर …म्हणून वसुदेव देवकी दुःखी होते.. पण आज परमेश्वरी लीले चा अवतार होणार होता! बंद कारागृहाच्या आत नवचैतन्य घेऊन ते बाळ जन्माला येणार होते. हुरहुर होती ती अशांना की, येणारा जीव परमेश्वरी अंश असणार आहे हे माहीत नसणाऱ्याना! रात्रीचे बारा वाजले बाहेर पावसाची धुवांधार बरसात चालू होती! देवकीने जन्म दिला होता एका बाळाला ..सुकुमार, सुकोमल अशा… आता कंसाला सुगावा लागण्याच्या आत ते बाळ बाहेर काढायला हवे होते!वसुदेवाने एक टोपली घेतली. त्यांत मऊ शय्या तयार केली. देवकीने ते गोजिरवाणी बाळ हृदयाशी धरले. त्या इवल्याश्या जिवाला तिला सोडवेना! बाळाला कुशीत घेऊन त्याचे पटापट मुके घेतले. मन घट्ट करून तिने बाळाला टोपलीत ठेवले. मऊशार वस्त्राने पांघरले. जणू तिने आपल्या मायेचे आवरण त्याच्यावर घातले, की ज्यामुळे ते कोणत्याही संकटापासून दूर राहणार होते! तो गोंडस जीव तिला हसत होता. जणू म्हणत होता,’ अगं,मी तर जगाचा त्राता! तू काळजी करू नकोस, मी सुरक्षित राहीन!’ वसुदेव बाळाची टोपली घेऊन यमुना तीरी आला. यमुना दुथडी भरून वाहत होती. ‘या बाळाला मी कसं नेणार पार?’ असा विचार त्याच्या मनात येत होता. टोपली डोक्यावर घेऊन मोठ्या धीराने त्याने नदीच्या पाण्यात पाय टाकला. समोरचा जलमार्ग कापून जायचे होते त्याला! पण जसा टोपलीतील बाळाच्या पायाला पाण्याचा स्पर्श झाला तसे पाण्याचा प्रवाह त्याच्यासाठी मार्गच बनला जणू! ती वेळ त्याची होती. दोघेही यमुना पार झाले. तिकडे नंदाच्या घरी यशोदेच्या कुशीत नुकतेच जन्माला आलेले कन्यारत्न होतेच. यशोदेच्या कुशीत त्या बाळाला ठेवून तिच्या बाळाला नंदाने वसुदेवाच्या स्वाधीन केले. आपल्या कुशीत नुकतंच जन्माला आलेला बाळ दुसऱ्याच्या ताब्यात द्यायचं! किती वाईट वाटलं असेल यशोदेला! आणि हेही माहीत होतं की, हे बाळ आपल्याला परत दिसणार नाहीये! यशोदे ची लाडकी मथुरेत आली वसुदेवा बरोबर! देवकी प्रसूत झाल्याचे कळताच कंस कारागृहात आला. बाळाचा जन्म होऊन दुसरं बाळ तिथे आणण्याच्या या प्रक्रियेत किती वेळ गेला असेल देव जाणे! पण कृष्ण सुरक्षित स्थळी पोचला आणि यशोदेची कन्या देवकीकडे आली! त्यागाची कसोटीची वेळ होती प्रत्येकाच्या! वसुदेव- देवकी ने मनावर दगड ठेवून आपलं बाळ दुसरीकडे सोपवले होते, तर नंद- यशोदेने आपली छोटी लेक दुसऱ्याच्या हाती दिली होती! तो बाल जीवही त्यागासाठी सिद्ध होता जणू! वसुदेव देवकीला उघड्या डोळ्यांनी त्या बालिकेच्या मृत्यूला पहावे लागणार होते! जीवनातील एक कसोटी पूर्ण करावी लागणार होती. या सगळ्यांना खेळवत होता तो ‘परमात्मा’ ज्याचा जन्म, दुष्टांच्या संहारासाठी झाला होता. त्यासाठी बालरूप घेऊन तो पृथ्वीवर अवतरला होता! त्याच्या नवीन जन्माची हीच ती ‘वेळ’ होती. कृष्ण जन्माष्टमी साजरी करताना कृष्णाचे हे आश्वासन आपल्या मनात कायम रहाते, ‘यदा यदा धर्मस्य ग्लानिर्भवती भारत, अभ्युत्थानमधर्मस्य तदात्मानं सृजाम्यहम्..

तीन रंगात फडकत राहील,माझ्या देशाचा सन्मान !आकाशातून विहरत जाई,भारताचा अभिमान ! केशरी, पांढरा,अन् हिरवा, रंगध्वजाचे येत क्रमाने.!वैराग्याला प्रथम स्थान ते.. .. दिले असे देशाने! पावित्र्य जयाचे दावून सर्वा,शुभ्र पांढरा मध्ये असे!हिरव्या रंगाने ती अपुली, सस्यशामल भूमी दिसे. ! विजयचक्र हे मधोमध दावी‘विजयी भव’ चे रूप सर्वा!चक्रा वरच्या आऱ्या दावती, देशभक्तांच्या शौर्या! उंच लहरता तिरंगा अपुला,स्वातंत्र्याची ग्वाही देतसे!दरवर्षी नव जोशाने हा,स्वातंत्र्यनभी फडकतसे! गर्वाने आम्ही पुजितो,जो देशाचा मानबिंदू खरा!त्याच्या छत्राखाली भोगतो,स्वातंत्र्याचा रंग हा न्यारा! स्वातंत्र्यदिन, असो वा प्रजासत्ताक दिन असो!आमचा तिरंगा, फडकत राहील !तिरंग्याच्या रक्षणासाठीप्रत्येक बांधव,सज्ज राहील!

हसरा श्रावण,गातच येईल,वर्षे चे गायन,आनंद देईल! पाऊस बरसे,डोंगर तळ्यात,तुडुंब वहाते ,जीवन डोहात! पोपटी पानां चीनक्षी खुलली ,रंगीत फुलांची,बाग सजली ! अर्पण करण्या,आतुर झालेली,सृष्टीची ओंजळ ,तृप्त भरलेली ! चराचरामध्ये,निसर्ग निर्मळ!आनंदे पहातो,सृष्टीचा हा खेळ! वर्षा ऋतू येतो,सृष्टी ला वेढितो!सर्व ऋतूनाही ,संजीवन देतो !